Hamza Hakimzada Niyaziy

Wikipedia, erkin enciklopediya
Hamza Hakimzada Niyaziy
súwret
Tuwılǵandaǵı atı Hamza Hakimzada Niyaziy
Tuwılǵan sánesi 6-mart 1889-jıl
Tuwılǵan jeri Qoqan,Rossiya imeriyası
Qaytıs bolǵan sánesi

18-mart 1929-jıl

(40 jasta)
Qaytıs bolǵan jeri

Shahımardan Ózbekstan SSR

SSSR
Dóretiwshilik túri Shayır, kompazitor,dramaturg, shayır hám siyasiy aktiv
Ákesi Ibn Yamin Niyaz ulı(1840-1922)
Sıylıqları Ózbekstan SSR xalıq jazıwshısı (1929)

Hamza Hakimzada Niyaziy (6-mart, 1889-jıl, Qoqan, Qoqan uyezdi, Ferǵana wálayatı, Túrkstan general-gubernatorlıǵı, Rossiya imperiyası – 18-mart, 1929-jıl, Shahımardan, Ferǵana wálayatı, Ózbekstan SSR, SSSR) — ózbek sovet ádebiyatınıń tanıqlı wákili, shayır, jazıwshı, pedagog, teatr hám jámiyet ǵayratkeri. Ózbekstan SSR xalıq jazıwshısı (1926-yil). Birinshi ózbek dramaturgi hám zamanagóy ózbek muzika formalarınıń tiykarshisi. Ol Ǵafur Ǵulam, Abdurauf Fitrat, Abdulhamid Sholpan, Abdulla Qodiriy hám Mahmudxoja Behbudiyler menen bir qatarda zamanagóy ózbek ádebiyatı dáslepki rawajınıń jetekshi wákillerinen biri sıpatında kóriledi[1]. Hamza dóretiwshiligin 1905-1906-jıllarda baslaǵan.

Niyaziy dáslep mektepte, keyin medresede oqıǵan. Kogonda baspasózde islegen. Tashkentke kelip, 1910-jılı usılı jadid mektepleriniń oqıw sisteması menen tanısqan hám sonday mekteplerdi dáslep Qashqardárwaza máhellesinde, keyin 1911-jıl Qoqan qalasınıń Hajıbek guzarında hám 1914-jıl Marǵılanda ashqan. Balalar ushın „Jeńil ádebiyat“, „Oqıw kitabı“, „Qıráát kitabı“ sıyaqlı kitaplar jazǵan. 1913-1914-jıllarda sırt ellerde bolǵan.

Niyaziy ózbek tilinen tısqarı basqa kóplegen tillerdi, atap aytqanda arab, parsı, orıs hám túrk tillerin de bilgen[2][3]. Onıń shıǵarmaları, ádette, áyeller huqıqları, social teńsizlik hám ırımnıń tarqalıwı sıyaqlı social máselelerge arnalǵan. Niyaziy Shahımardanda qaytıs bolǵan.

Onıń esteligin máńgilestiriw maqsetinde 1967-jılda Ózbekstan Kompartiyası Oraylıq Komiteti ádebiyat, kórkem óner hám arxitektorlıq tarawındaǵı úlken jetiskenliklerdı tán alıw maqsetinde Hamza atındaǵı Mámleket sıylıǵın shólkemlestirildi. Ózbekstandaǵı kóplegen mákemeler, atap aytqanda, Tashkent Metropoliteni bándirgilerinen biri, úsh teatr, bir qansha mektep hám kósheler onıń atı menen atalǵan[4].

Ómiri[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Hamza Hakimzada Niyaziy 1889-jıl 6-martta Qoqan qalasında shıpakerler shańaraǵında tuwılǵan. Solkashon máhellesindegi eski mektep hám medresede (1896–1906), keyin 8 ay dawamında[5] Namangan medresesinde (1908) tálim aladı[6].

Hamzanıń ákesi Ibn Yamin Niyaz ulıda óz zamanınıń sawatlı adamlardan bolǵan. Jaslıǵında dıyxanshılıq penen kún keshirgen, keyinnen Buxaraǵa barıp táwiplikti úyrenip kelgen, xalıq arasında „hakimsha“ laqabı menen belgili. Hamzanıń „Hakimzada“ laqabı atasınıń sol laqabınan alınǵan.

Hamzanıń jaslıq waqtında túsken súwreti

1909-jılda Orta Aziya musılmanları mádeniyatınıń sol waqıttaǵı orayı bolǵan Buxaraǵa baradı. Onda Hamza ataqlı ustazı Ikramshı-domla menen arab tilin tolıq úyrenip tamamlamaqshı bolǵan, biraq Hamzanıń jobaları buxaralıq sunniyler hám qalada jasawshı shialar ortasındaǵı dawlar sebepli joq boladı. Toqnasıwlarda qatnaspaw ushın Hamza qalanı tárk etedi. Bir ayǵa jaqın Kogondagı baspaxanada isleydi[5]. Keyin 1910-jılda Tashkentke kelip, usılı jadid mektepleriniń oqıw sistemaları menen tanısqan. Soń Tashkenttiń Qasqar máhellesinde, 1911-jılda Qoqanda, 1914-jılda Marǵılanda hám taǵı Qoqanda mektepler ashqan, balalarǵa sabaq bere baslaǵan[2][7].

Jarlılardıń perzentlerine biypul mektep shólkemlestirgen. Jańa usıldaǵı mektepler ashıw hám bul mektepler ushın jańa tiptegi oqıw qollanbaların jaratıw jolı menen xalıqtı bilimlestiriw maqsetinde Qoqan hám Marǵılanda ashqan mektep oqıwshıları ushın „Jeńil ádebiyat“, „Oqıw kitabı“ (1914) hám „Qiráát kitabı“ (1915) oqıw qollanbaların tayarlaǵan[8].

Hamza Hakimzada Niyaziy 1918-jılda (Ferǵana)

Ol bir qalada usılı ses mektepti ashıw artınan quwǵın etilgen bosa da, basqa qalada taǵı sonday jadid mektepti quradı, kóbirek jarlılardı, sonıń menen birge, olardıń perzentlerin oqıtıwǵa ıntıldı[2].

Hamza 1913-1914-jıllarda sırt ellerde, atap aytqanda, Hindstan, Awǵanstan, Túrkiya, Siriya hám Arab mámleketlerinde bolǵan, Madina[5] hám Mekkede de sayaxatda bolǵan[2], hajı ámellerin atqarǵan[9].

Qısqa múddet Qoqandaǵı orıs-tuzem mektebinde oqıtıwshı, „Shoroi islam“ shólkeminiń azıq bóliminde xatker, „Keńes“ hám „Azatlıq“ jurnallarında redaktor (1917), Ferǵana wálayatı mádeniy-bilimlendiriw bóliminde xızmetker (1918), Túrkstan frondı siyasiy basqarması janındaǵı Úlke musılman siyasiy truppasında rejissyor (1919), „Dor ushshafaqa“ mektebinde basqarıwshı (1920). 1920-jıl aqırında Buxaraǵa baradı. Buxara wálayatı bilimlendiriw hám áskeriy úgit-násiyat bólimi qasındaǵı teatr truppasında baslıq (1921), 1921-jıl aqırında Tashkentke hám odan Xorezmge ótedi. Onda kásiplik awqamınıń mádeniy-bilimlendiriw bóliminde isleydi. Xorezmnen Xójelige barıp, 1924-jıl iyulge shekem ózi shólkemlestirgen qazaq balaları ushın mektep-internatta iskerlik kórsetedi[10][2].

Fayl:Hamza Shohimardon, 1928.jpeg
Hamza (birinshi qatar, oń tárepten úshinshi) Shahımardanda óz ǵayratı menen qurılǵan mektep bınası aldında. 1928-jıl.

1925-jılı Ferǵanaǵa barıp, Shahımardanda kolxoz dúziw, mektepler ashıw, xalıqtıń sawatın shıǵarıw jumısları menen shuǵıllanadı. 1926-jıldan erkin dóretiwshilik penen shuǵıllanǵan.

1926-jılda Hamza Ózbekstannıń Xojeli qalasında Sovet Birlespesindegi birinshi balalar úyin shólkemlestirgen, keyinirek bul jer onıń atı menen atalǵan[11].

Niyaziy 1917-jılǵı bolshevikler revolyuciyasın qollap-quwatlaǵan. Bul revolyuciyadan keyin ol 1920-jılda Sovet Birlespesi Kommunistlik Partiyasına (Bolshevikler) qosıldı hám basqa zatlar qatarında Qızıl Armiya áskerleriniń oyın-kúlkileri ushın teatr áskerin quradı[11]. Niyaziy ózbek tilinen tısqarı basqa kóplegen tillerdi, atap aytqanda arab, parsı, orıs hám túrk tillerin de bilgen[3].

1928-jıl avgusttan Shahımardanda úgit-násiyat jumısların alıp barǵan.

Dóretishiligi, jadidshilik hám azatlıq arzıwsı[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Hamzanıń Mektep qosıǵı

Hamzanıń kórkem ádebiy dóretiwshiligi medresede oqıp júrgen gezlerinde, 1905-1906-jıllarda baslanǵan.

Niyaziydıń dáslepki dóretpelerinde kúshli social-demokratiyalıq jónelisler hám social ádalatsızlıq keskin qaralanǵan. Onıń dóretpelerinde tiykarlanıp áyeller huqıqları, social teńsizlik hám ırımnıń keń tarqalıwı sıyaqlı qálew social máseleleri kórsetilgen[12].

Hamza 1908-jılda qońsı úlkelerde baspa etilgen aldı gazetalar hám olardaǵı insanpárwarlıq ideyaları menen tanısqan. Bilimli insanlar tásirinde „milliy qosıqlar“ jaza baslaǵan.

Hamzanıń dóretiwshiligine, Fotih Karimiydıń „Waqıt“, Ismayıl Gaspralidiń „Tarjiman“ gazetaları, Rizo Faxriddinniń „Shóro“ jurnalı, sol qatarı, Tashkentte ózbek tilinde shiǵa baslaǵan Ismayıl Obidiydıń „Taraqqiy“, Munavvarqarı Abdurashidxan ulınıń „Xurshid“, Abdulla Avloniydıń „Shuhrat“ gazetaları kúshli tásir kórsetedi[13]. Bul jazıwshılar menen tanısadı, olar tásirinde jadidshilik háreketine kelip qosıladı[3]. Jadidshilik háreketiniń tiykarlawshısı bolǵan Ismayıl Gaspirali qaytıs bolǵanında Hamza joqlaw qosıǵı jazıp, „Dad qıl dáwiri pallaqdın, battı xurshidi jáhán“, dep jazadı. Hamza Munavvarqarı Abdurashidxan ulın „ruwxıy ustaz“, „húrmetli ustazı joqarı“, dep ataydı. Hamzanıń dáslepki qosıqları hám maqalaları mine sol gazeta hám jurnallarda basıladı. Baspasózdegi iskerliginen tısqarı Hamza „Mektep“, „Ílım ista“, „Kitap“, „Qálem“, „Oqı“, „Tuwrısóz bala“, „Balanıń jaman bolıwına sebep bolǵan ananıń jazası“, „Gúrriń“, „Tasbaqa hám shayan“, „Gúrriń“ sıyaqlı tárbiyalıq mazmunda bolǵan kóplegen qosıqlar da jazǵan[13].

Hamza sol jılı „eski patshalar turmısınan“ alınǵan „Haqıyqat kimde? “ degen „roman“ da jazǵan (bul shıǵarma sol gezde-aq joǵalǵan). Hamza 1905-jıldan mumtaz shayırlarǵa ergen halda ǵázzeller jaza baslaǵan. Bazı dereklerde bolsa qosıq jazıwdı 1899-jıldan, Furqat hám Muqımıy — ózbek dóretiwshilerı shıǵarmalarınan yoshlanıp jaza baslaǵanı aytıladı[12].

Hamzanıń revolyuciya jıllarınnan aldınǵı tiykarǵı shıǵarması tájik hám ózbek tillerinde jazılǵan qosıqlıq „Devon“ (1905-1914) shıǵarması qaytıs bolǵan soń baspadan shıǵarıǵan[12]. Hamza bul shıǵarmanı da „Nihoniy“ laqabı menen jazǵan. Shıǵarmaǵa jámi 214 qosıq kiritilgen. „Devon“nıń bazı ǵázzellerinde arqa poeziyaǵa tán muhabbat, diniy tematika arqalı bilimge shaqırıw sıyaqlı temalar orın iyeleydi[2]. Hamzanıń dáslepki baspadan shıqqan shıǵarmalarında da bul temalar kóterilgen: „Ramazan“ (1914), „Jańa baxıt“ dástanı (1915), „Uwlanǵan turmıs“ (1916)[12].

1914-jılda „Sadoi Túrkstan“, „Sadoi Ferǵana“ sıyaqlı gazetalarda, „Ayna“ jaridasında bilimge shaqırıwshı ocherk hám publitsistik maqalaları shıǵadı. Onıń „Bid'atmi, májusiyatba? “ (1914) ocherki usılardan edi[14].

Hamza úlken jasdaǵı insanlar ushın „Milliy qosıqlar ushın milliy qosıqlar kompleksi“ ulıwma atı astında „gúl“ toplamların járiyalaǵan (1915-1919). Hamza usı komplekslerin (8 bólimnen ibarat) menen ózbek poeziyasına jańa mazmun hám jańa ideyalar alıp kirgen hám ásirese, jadid ádebiyatı rawajlanıwına úlken úles qosqan. Toplamda Hamzanıń revolyuciyalıq-demokratiyalıq ruwxıylıq jolınan revolyuciya jawıngeri tárepke ótkeni bilinedi[15].

Klasslıq hám partiyalıq kórkem ádebiy shıǵarmalardıń qımbatın belgileytuǵın tiykarǵı kriterya esaplanǵan dáwirlerde Hamzanıń „Bay bola xizmetker“ pyesası pútkilley qayta jazıp shıǵılǵan. Socialistik realizm metodı talapları tiykarında „qayta tiklengen“ bul shıǵarma uzaq jıllar dawamında Hamza dramaturgiyasınıń joqarı úlgisi retinde usınıs etilip kelingen.

1917-jıl 25-aprelde „Ullı Túrkstan“ gazetasında Hamzanıń „Túrkstan tolıq huqıqlıǵına“ atlı qosıǵı basıladı. Ol jaǵdayda „Tórt júz jıllıq Romanovlar“ dinastiyasınıń taxttan awdarılıwı hám rus-burjua demokratiyalıq revolyuciyasınıń jeńisi haqqında jazadı[14].

1903-1904-jıllar aralıǵinda jazılǵan kóplegen dóretpeleri 1929-jılda qaytıs bolǵannan keyin tabılǵan[11].

Hamzanıń 1916 hám 1920-jıllarda jazılǵan „Loshman baxıtsızlıqları“, „Ferǵana baxıtsızlıqları“, „Bay bola xizmetker“ sıyaqlı dóretpeleri joǵalǵan. Tek „Loshman baxıtsızlıqları“nıń „Istibdod jábirleniwshileri“ degen bólegi hám „Bay bola xizmetker“ dramasınıń afishası saqlanıp qalınǵan. Teatrlarda qoyılıp kelgen „Bay bola xizmetker“ dramasın bolsa dramaturg Komil Yashin afishada sáwlelengen mazmun boyınsha qayta tiklegen[1][16]. Bul varianttıń júzege keliwi, yaǵnıy avtorı tiri bolmaǵan, túp nusqası joǵalǵan miynettiń basqa bir insan tárepinen tikleniwi jáhán kórkem ádebiy tájiriybesinde kórilmegen hádiyse bolıp tabıladı. Shayır Miraziz Azam Komil Yashin Hamza dóretiwshiligin islewde qanshelli úlken rol oynaǵan bolsa, onıń dóretiwshiligin burmalawǵa da óz úlesin qosqanlıǵın aytıp ótken[17].

1927-jıllarda „Ózbek hayalı tilinen“, „Ózbek hayal-qızlarına“, „Azat hayal-qızlar qosıǵı“, „Bul kun — 8-mart“, „Hayal qızlar dawısı“, 1928-jılda bolsa „Hújim“, „Mubárek“, „Úzilgen sheshek gúl“, „Tursınay joqlaw qosıǵı“ sıyaqlı qosıqlar jazdı[10].

Muzika[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Hamzanıń qálemine bir neshe onlap qosıqlar tiyisli. Biraq muzıkalıq miyraslarınıń barlıǵıda saqlanıp qalınbaǵan. Ol pútkil Ózbekstan boylap sayaxat etip, xalıq qosıqların toplaǵan[18]. Bazı qosıqları 1931-jıl „Ferǵana, Buxara hám Xiva qosıqları“ kompleksinen orın alǵan[19]. Qosıqlarınıń ayırımları belgili ózbek artistlerinen jazıp alınǵan[12][20].

Sahna shıǵarmaları[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Hamza dóretiwshiliginiń usı 2-dáwirinde nasr hám dramaturgiya salasında da saldamlı izertlewler alıp barǵan. Onıń „Jańa saodat“ (1914-jıl, basası —1915-jıl) shıǵarması ayırım ilimpazlar tárepinen ózbek ádebiyatındaǵı roman janrınıń dáslepki úlgisi retinde aytılıp kelingen, lekin bul dóretpe tiykarınan aǵartıwshılıq ideyaları menen suwǵarılǵan qıssa bolıp, onda jarlı jigittiń (Alımjan) ilim sebepli shańaraqlıq baxıt hám ıǵbalǵa eriskenligi uqıp penen súwretlengen.

Hamza 1914-1916-jıllarda „Ósh“ (1914), „Uwlı turmıs yoxud Íshqı jábirleniwshileri“ (1915), „Ilim shınlıqqa barar joli“, „Mulla Normuhammad domlanıń kufr qátesi“, „Ashlıq jábirleniwshileri“ (1916 ), „Tolıq huqıqlıq yamasa avtonomiya“ (1917) sıyaqlı kishi sahna dóretpelerin jazǵan. 1915-1916-jıllarda jazǵan „Feruzaxanım“, „Ilim shınlıqqa barar jolı“, „Loshman baxıtsızlıǵı“ sıyaqlı qatar drama hám komediyalardan ayırımların ózi dúzgen truppasında sahnalastırǵan[2].

Ólimi[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Hamza Hakimzada Niyaziy maqbarası

1928-jıldan oǵan qaraǵanda oǵada táqip hám qısım kórsetile baslaydı.

Sol jılı Shahımardanǵa jiberiledi. Ol jerde mektep, bilimlendiriw jumısları, hayal-qızlar azatlıq máseleleri menen shuǵıllanadı. Materiallıq hám ruwxıy qıyınshılıqtı bastan keshiredi[13]. 1929-jıl 18-martta[12][2] Niyaziy Shahımardanda Hazrat Ali maqbarası báyinde óltirilgen[21]. Hamza ólimi haqqında tarıyxshılar túrlishe pikir bildirgen. Ayırımlar ol milletshiler hám islam fundamentalistleri tárepinen tasboran qılıp óltirilgenligin atap ótse[22], jazıwshı Nabijon Boqiy Hamzanıń ólimi haqqında sonday deydi[23][24]:

…Adam óltiriwshilik bolǵan, lekin adam óltiriwshilikti shólkemlestirgenler basqa, jazalanǵanlar basqa. Dindorlar jazalanadı. Dindorlardıń baylanısı joq. Araq iship, temeki shegip júrgen adam dindor bola ma? Olar dinnen shıǵıp ketken adamlar. Hamzanıń ólimine dindorlardıń baylanısı joq. Lekin sonda Hamza sıltawında dindorlar joq etilgen. Mıjǵalanı, joq qılıp taslanǵan …

Shańaraǵı[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Ákesi Ibn Yamin Niyaz ulı (1840–1922) ózbek, tájik, parsı tillerin biler[11], ádebiyatqa qiziǵar edi. 16 jasında dıyqanshılıqtı taslap, Buxaraǵa barıp, eskishe xalıq shıpakeri bolıp qaytqan. Rus shıpakerleri menen baylanısda bolǵan hám jańa medicina ámeliyatların úyrengen[25]. Buxaraǵa qaytqanında Hamzanıń anasi Jahanbibi Rabiboy qızına (1858–1903) úylengen[26]. Jahanbibi tábib da bolǵan. Hamza Kamilaxan atlı qızǵa úylenedi. Olardıń Abbasxan atlı ulı bolǵan[27]

Jáne qarań[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Derekler[redaktorlaw | derekti jańalaw]

  1. ↑ 1,0 1,1 „Hamza – yangi o‘zbek adabiyoti asoschilaridan birimi?“ (25-fevral 2018-jıl). Qaraldı: 17-avgust 2023-jıl.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 „Hamza Hakimzoda Niyoziy (1889-1929)“.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 „Hamza Hakimzoda Niyoziy (1889-1929)“ (9-noyabr 2021-jıl). Qaraldı: 8-avgust 2023-jıl.
  4. ↑ „Hamza Hakimzoda Niyoziy (1889-1929)“ (uz). Qaraldı: 9-dekabr 2014-jıl.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 „Хамза. Неистовый певец войны с басмачеством“. topwar.ru (15-yanvar 2016-jıl). Qaraldı: 30-avgust 2023-jıl.
  6. ↑ „Ziyo istagan qalblar uchun! - Hamza Hakimzoda Niyoziy (1889-1929)“. ziyouz.com. Qaraldı: 30-avgust 2023-jıl.
  7. ↑ „Hamza Hakimzoda Niyoziyning ijodiy faoliyati.“. Qaraldı: 17-avgust 2023-jıl.
  8. ↑ „Hamza Hakimzoda Niyoziy haqida. Hamza hayot va ijodi“.
  9. ↑ „“Xalq so‘zi” Hamzani yana toshbo‘ron qildi“ (28-avgust 2014-jıl). Qaraldı: 8-avgust 2023-jıl.
  10. ↑ 10,0 10,1 „Qayu millatda maktab oʻlmasa, beshak xarob oʻlgay...“ (6-mart 2023-jıl). Qaraldı: 26-avgust 2023-jıl.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 „Хамза Хакимзаде Ниязи — биография“ (23-fevral 2023-jıl). Qaraldı: 17-avgust 2023-jıl.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 „Hamza Hakimzoda Niyoziy“. Qaraldı: 17-sentyabr 2023-jıl.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 „Hamza hayoti va ijodi“ (25-fevral 2023-jıl). Qaraldı: 8-avgust 2023-jıl.
  14. ↑ 14,0 14,1 „Ҳамза Ҳакимзода Ниёзий (1889-1929)“. Qaraldı: 26-avgust 2023-jıl.
  15. ↑ „Hamza Hakimzoda Niyoziy“.
  16. ↑ „Ulug‘bek Hamdam. Hamza – yangi o‘zbek adabiyoti asoschilaridan birimi?“ (17-mart 2018-jıl). Qaraldı: 17-avgust 2023-jıl.
  17. ↑ „SUVON MELIYEV. “BOY ILA XIZMATCHI” YOKI TIKLANGAN NUSXA MUAMMOSI (1989)“ (3-dekabr 2014-jıl). Qaraldı: 30-avgust 2023-jıl.
  18. ↑ „Родился узбекский поэт и просветитель Хамза Ниязи“ (6-mart 2023-jıl). Qaraldı: 26-avgust 2023-jıl.
  19. ↑ „Проделки Майсары“. Qaraldı: 17-avgust 2023-jıl.
  20. ↑ „Наша память. Наша надежда. Ко дню рождения Хамза Хакимзоде Ниязи“ (ruscha) (6-mart 2021-jıl). Qaraldı: 26-avgust 2023-jıl.
  21. ↑ „Shohimardon manzaralari. Safar taassurotlari“ (17-iyul 2017-jıl). Qaraldı: 8-avgust 2023-jıl.
  22. ↑ „MUTLAQO MAXFIY SUD MATERIALLARI: Hamzaning sirli o‘limi haqida...“. aniq.uz (17-fevral 2020-jıl). Qaraldı: 30-avgust 2023-jıl.
  23. ↑ „“Hamzani tosh bilan urib, majaqlab o‘ldirishgan” — yozuvchi Nabijon Boqiy“ (3-noyabr 2022-jıl). Qaraldı: 26-avgust 2023-jıl.
  24. ↑ „«Hamza bahonasida dindorlar mahv etilgan» — «Qizil toshbo‘ron» kitobi tarixiy mavzudagi eng yaxshi nashr deb topildi“ (6-noyabr 2022-jıl). Qaraldı: 26-avgust 2023-jıl.
  25. ↑ „“Shohimardon”: Forging a link in the Chain of Soviet Uzbek literary orthodoxy“. tandfonline.com (17-sentyabr 2007-jıl). Qaraldı: 29-avgust 2023-jıl.
  26. ↑ „Hamza Hakimzoda Niyoziy. Tarjimai hol & Ulug’bek Dolimov. Hamza Hakimzoda Niyoziy & Toshkentga sayohat. Spektakl“ (5-mart 2019-jıl). Qaraldı: 8-avgust 2023-jıl.
  27. ↑ „Наим Каримов. Ҳамзани ким ўлдирган ёхуд Шоҳимардоннинг қора баҳори (1991) - www.ziyouz.uz“. ziyouz.uz (16-mart 2022-jıl). Qaraldı: 30-avgust 2023-jıl.

Qosımsha oqıw ushın[redaktorlaw | derekti jańalaw]

  • Allworth, Edward. Central Asia, 130 Years of Russian Dominance. Durham: Duke University Press, 1994. ISBN 978-0-8223-1521-6. .
  • Allworth, Edward. The Modern Uzbeks: From the Fourteenth Century to the Present: A Cultural History. Stanford: Hoover Institution Press, 1990. ISBN 978-0-8179-8732-9. .
  • Allworth, Edward. Uzbek Literary Politics. The Hague: Mouton & Co., 1964. .
  • Kasymov, S. S.. Usbekskaja Sozialistitscheskaja Sovetskaya Respublika in Great Soviet Encyclopedia. Volume XIII.. The Hague: Literatura, 1956. .
  • Beliaev, Viktor M.. Central Asian Music. Essays in the History of the Music of the Peoples of the USSR. Middletown: Wesleyan University Press, 1975. .
  • Kamp, Marianne. The New Women in Uzbekistan. Islam, Modernity, and Unveiling under Communism. Seattle - London: University of Washington Press, 2006. ISBN 978-0-295-98644-9. .
  • Khalid, Adeeb. The Politics of Muslim Cultural Reform. Jadidism in Central Asia. Berkeley, LA - London: University of Washington Press, 1998. ISBN 0-520-21356-4. .
  • Klein Michel, Sigrid. Departure from Oriental poetry traditions. Studies of Uzbek drama and prose from 1910 to 1934. Budapest: Akadémiai Kiadó, 1993. ISBN 963-05-6316-9. .
  • MacFadyen, David. Russian culture in Uzbekistan. London: Routledge, 2006. ISBN 978-0-415-34134-9. .
  • Malcolmson, Scott. Empire's Edge: Travels in South-Eastern Europe, Turkey and Central Asia. London: Verso, 1995. ISBN 978-1-85984-098-6. .
  • Niyoziy, Hamza Hakimzoda. Hamza Hakimzoda Niyoziy: Toʻla asarlar toʻplami. Tashkent: Fan, 1988–1989. .
  • Soucek, Svatopluk. A History of Inner Asia. Cambridge: Cambridge University Press, 2000. ISBN 978-0-521-65704-4. .
  • Witkowitsch, Viktor. A Journey Through Soviet Uzbekistan. Moscow: Foreign Languages Press, 1954. ISBN 978-0-521-65704-4. .


Siltemeler[redaktorlaw | derekti jańalaw]

"https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Hamza_Hakimzada_Niyaziy&oldid=76046" saytınan alınǵan