Mufide Kadri

Mufide Kadri Hanim (1889/90, Istanbul — 1912-jıl, Istanbul) — túrk súwretshisi hám kompozitorı. Túrkiyadaǵı birinshi hayal súwretshilerden biri hám Osmanlı Imperiyasındaǵı áyellerden birinshi professional kórkem-óner oqıtıwshı. Ol tiykarınan portretler hám figuralar menen súwretler jarattı.

Ómirbayanı

Ol gódekliginde anasınan ayrılǵan hám uzaq aǵaynı beperzent Qadri Bey hám hayalı tárepinen saqlap alınǵan. Oǵan úyde jeke repetitorlar sabaq berip, onıń kórkem-óner uqıbına jańalıq ashtı.

On jasılıǵında súwret sızıwǵa saldamlı kirisken hám Usmon Hamdi Beydan sabaq alǵan^[1]. Keyinnen «Sanayi-i Nefise mektep» (házirgi Mimar Sinon Súwretlew óneri Universitetiniń bir bólegi bolǵan Súwretlew óneri mektep) tiykarı Italiyalıq professor Salvatore Valeridan súwret hám akvarelda islew boyınsha kórsetpe aldı. Sonıń menen birge, ol pianino, skripka hám ud hám kemenche sıyaqlı dástúriy ásbap úskenelerin shertiwdi de úyrengen^[2].

Hamdi Beydiń usınısı menen ol bir neshe súwretlerin Myunxendaǵı kórgezbege jiberdi hám onda altın medal menen sıylıqlandı^[1]. Aradan kóp waqıt ótpey, ol Istanbul Qızlar liceyinde muzıka oqıtıwshı bolıp, keyinirek kórkem-óner hám tigiwshilikten sabaq beriwge tayınlanǵan. Abdulhamid II niń qızı Adile Sultanǵa sarayda súwret sabaqlarınan sabaq bergen^[2]. Bul dáwirde ol túrli shayırlar sózlerine muzıka jazǵan hám bir qansha mádeniy jurnallarda baspadan shıǵarılǵan.

1911-jılda Istanbul opera jámiyeti tárepinen ótkerilgen iri kórgezbede úsh shıǵarmasın kórsetkeninen kóp ótpey, oǵan sil keselligi anıqlandı, biraq emlenip ayaqqa turıwı ushın júdá kesh edi hám ol keyingi jılı sol kesellikten dúnyadan ótti. Onıń dúnyadan ótiwinen keyin qırq súwreti «Osmanlı súwretshiler jámiyeti» paydasına satıldı^[2]. Saqlap alǵan ákesi Qadri Bey oǵada qayǵıǵa tústi, Mekkege Umraǵa ketti hám Osmanlılar húkimranlıǵı aǵdarılǵannan soń, sol jerde jasadı.

Ol Karajaahmet áwliyesine jerlendi. Onıń qábirtası belgili kalligraf jáne onıń ómirin Teńin gazetasında izbe-iz baspadan shıǵarılǵan Halide Edip Adıvarnıń San Eseri (Sońǵı jumıs) romanı ushın jas deregi boldı.