Sultan Wáyis baba ziyarat ornı
Sultan Wáyis baba — Qaraqalpaqstan Respublikasınıń Beruniy rayonı „Doslıq“ awılnda jaylasqan táriyxıy estelik. Ziyarat ornı XII—XIV hám XVI—XIX ásirlerge tiyisli. Sultan Wáyis baba ziyarat ornı Ózbekstan Respublikası Ministrler Keńesiniń qararı menen 2019-jıl 4-oktyabrde Materiallıq mádeniy miyraslardıń kóshpes múlk obiektleri milliy dizimine kiritilip, mámleket qáwipsizligine alınǵan[1]. Házirgi kúnde Qaraqalpaqstan Respublikası mádeniy miyraslar basqarması operativ basqarıw huqıqı tiykarında mámleket múlki esaplanıp, „Vaqf“ qayırqomlıq jámiyetlik fondına biypul paydalanıw shártnaması tiykarında biriktirilgen[2]. Taw janbawırında Sultan Wáyis baba ziyarat ornınıń qáddi kóterip turǵanlıǵı ushın da házirgi kúnde Qaraqalpaqstandaǵı bul taw dizbesine Sultan Wáyis atı berilgen[3].
Qurılıw táriyxı[redaktorlaw | derekti jańalaw]
Dáslep Xorezmshaxlar mámleketi húkimdarı Alawaddin Muhammed Xorezmshax buyrıǵı menen Sultan Wáyis kómilgen jerede qoyımshılıq qurılıp, ol Shıńǵısxan tárepinen Xorezmge ámelge asırılǵan áskeriy júrisler waqtı — 1221-jılda buzıp taslanǵan. Xorezmshax tárepinen qurdırılǵan qoyımshılıq Shıńǵısxan dáwirinen keyin talay ásirler dawamında yarım wayrana jaǵdayda saqlanıp qalǵan[4]. Sol waqıyalar sebepli Sultan Wáyis baba qoyımshılıǵında onıń óligi joq. Keyinirek qoyımshılıqtı sol dáwir ádeti boyınsha rámziy qábir jasattırǵan (XVII ásirde). Bul rámziy qábir bolsa ziyarat ornına aylanǵan. Keyingi ásirlerde húkimranlıq etken Xiywa xanı Allaqulıxan shahzadalıq etken dáwirde Peterburgqa etken saparınan qaytıp kiyatırǵan waqıtta ziyarat ornı qasında túnep qalǵanı ráwiyatlarda keltiriledi. Sonda Wáyis Qaraniy bolajaq xannıń túsine kirip, jaqında onıń xan bolıwı haqqında boljaǵan. Bul boljaw ámelge shıqqannan soń, Allaqulıxan onıń húrmetine meshit hám óz aldına on dana shillexana qurdırǵan[5]. Sultan Wáyis baba qoyımshılıǵı tiykarınan gúmbezli etip qurılǵan bolıp, átirapı qıyıq diywal menen oralǵan hám háwliniń arqa bóleginde jaylasqan[6].
Derekler[redaktorlaw | derekti jańalaw]
- ↑ „Тарихий, бадиий ёки ўзга маданий қимматлилиги туфайли гаров ва ипотека қўлланилиши мумкин бўлмаган объектлар рўйхати (ЎзР ВМ 05.12.2014 й. 335-сон қарорига илова) | Majburiyatlar va shartnomalar toʻgʻrisidagi umumiy qoidalar | Oʻz kuchini yoʻqotgan hujjatlar | Fuqarolik va oila qonunchiligi | OʻzR KonunchiligiMaʼlumotlar tizimi „Tarixiy, badiiy yoki oʻzga madaniy qimmatliligi tufayli garov va ipoteka qoʻllanilishi mumkin boʻlmagan obʼektlar roʻyxati (OʻzR VM 05.12.2014 y. 335-son qaroriga ilova)“ | NRM.uz“. nrm.uz. Qaraldı: 28-oktyabr 2023-jıl.
- ↑ „MODDIY MADANIY MEROSNING KO‘CHMAS MULK OBYEKTLARI MILLIY RO‘YXATINI TASDIQLASH TO‘G‘RISIDA“. 13-oktyabr 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 28-oktyabr 2023-jıl.
- ↑ „International Engineering Journal for Research & Development“. 29-oktyabr 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 29-oktyabr 2023-jıl.
- ↑ „Qoraqalpogʻiston Respublikasi | Uzbekistan Travel“ (uz). uzbekistan.travel. Qaraldı: 28-oktyabr 2023-jıl.
- ↑ „www.fikr.uz“. www.fikr-uz.narod.ru. Qaraldı: 28-oktyabr 2023-jıl.
- ↑ „Sulton Uvays bobo majmui Karakalpak da“ (uz). Advisor.Travel. Qaraldı: 28-oktyabr 2023-jıl.