Sultan Wáyis tawı

Wikipedia, erkin enciklopediya
(Sultan Ways tawı degennen baǵdarlanǵan)

Sultan Wáyis tawı - jergilikli tilde Qarataw dep te ataladı. Qaraqalpaqstandagi taw dizbegi. Qızılqumnıń arqa-batısında, Ámiwdáryaniń oń jaǵısında. Keńlik boylap 40–45 km uzaqlıqqa sozılǵan, eni 10–15 km. Taw onsha biyik emes, átirapındaǵı tegislikten 350–400 m kóterilip turadı. Eń biyik jerleri: Qarashingil (485 m), Ashshıtaw (473 m). Qubla tárepi tik kóterilgen. Batıs tárepi bir qansha biyikliklerge (Shayxjali, Qoyanshıq, Zangibaba, Jumırtaw) bolingen. Jılına 80–100 mm jawın jawadı. Jıllıq ortasha temperatura 12°—13°, yanvar ayındaǵı ortasha temperatura —5°, —8°, iyul ayında +26°—+28°. Uzınlıǵı 5–12 km li saylar (Jamansay, Qizilsay, Qazansay, Sultonbobosoy, Kaxralsay, Aximbeddinsoy)da tek jawıngershilik waqtında suw aǵadı. Tektonikalıq tárepten antiklinal struktura. Kúshli burmalanǵan paleozoy dáwiri metamorfik, shógindi, vulkan taw jınıslarınan (slanets, kvarsit, Háktas hám b.) ibarat. Shól topıraqlarında shuwaq, reń kebi efemer ósimlikler, bulaqlar átirapında hár túrli shópler ósedi.