Tumaris
Tumaris- (biziń eramızǵa shekemgi VI ásir.) — Turan xalıqlarınıń ahamaniyler basqınshılıǵına qarsı gúreske basshılıq qılǵan márt hayal.
Áyyemgi grek tariyxshısı Gerodottıń „Tariyx (biziń eramızǵa shekemgi V ásir) shıǵarmasında jazılıwınsha, Ahomaniyler mámleketi tiykarshısı Kir II biziń eramızǵa shekemgi 530-jılda Turanǵa bastırıp kirgende, Tumaris massagetler qáwiminiń malikası bolǵan. Massagetler bul waqitta Ámiwdary (Araks) boyları hám Qızılqumda jasaǵan. Tumaris massagetler patshasınıń hayalı bolıp, ol ómirlik joldası dúnyadan ótkenen keyin mámleketti basqarǵan.
Irannan kelgen basqınshılar armiyası hám massagetler ortasında jalınlı sawashlar bolǵqn. Dáslepki sawashta Tumaristiń ulı Sparangiz (Siparangiz) basshılıǵında massagetler jeńiske erisken. Biraq keyingi sawashta parsılar hiyle jolı menen Sparangiz hám ayırım massagetlerdi qolǵa, ar-namısqa shıday almay Sparangiz ózin óltirgen.
Ádebiyatlar
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]- Gerodot, Istoriya (v devyati knigax), Leningrad, 1972.
- Oʻzbekiston tarixi — davlat va jamiyat taraqqiyoti, 1-qism, Toshkent, 2000.