Ayrumlar

Ayrum
	; Oguz qáwimi sanalǵan Ayrum qáwiminiń belgisi
Eń kóp tarqalǵan aymaqları
	Ázerbayjan, Iran, Armeniya (tariyxtan)
Tilleri
	Ázerbayjan túrkshesi
Dini
	Islam
Etnikalıq toparları
	Oguz (Túrk)

Ayrumlar (ázerbayjansha: Ayrımlar, Parsı tilinde Âyromlū) — túrkiy qáwimler^[1], XIX—XX ásirlerden keyin ázerbayjanlılardıń subetnik toparı esaplanǵan^[2]^[3]. Olar tariyxtan Gyumri qalası jaqınındaǵı aymaq (házirgi Armeniya) menen baylanısqan^[1].

Tariyxı

1828-jılda Iran Erivan hám Narchivon xanlıqlarınan (wálayatları) ayrılǵan Túrkmenchay shártnamasına qol qoyılǵanınan soń, Iran taxt miyrasxorı shahzada Abbaz Mırza Rossiya imperiyası húkimranlıǵı astında bolatuǵın kóplegen túrkiy qáwimlerdi Irannıń jańadan dúzilgen shegaraları ishine kóship ótiwge usınıs etti^[1]. Ayrumlar da olardan biri bolıp, Makudan batısta jaylasqan Avajiq rayonına jaylastı^[1]. Olar Irannıń Batıs Ázerbayjan wálayatındaǵı kóplegen awıllar menen baylanısqan hám házirgi dáwirde pútkilley otırıqshı xalıqqa aylandı^[1].

XIX ásir aqırı hám XX ásir baslarında taǵı bir qanshası Iran hám Túrkiyaǵa kóship ótken^[4]. Ayrumlar házirgi Ázerbayjan Respublikasınıń eń batıs aymaqlarında da jasap, bul jerde yarım kóshpeli xalıq bolıp jasaydı^[3]. Ázerbayjannıń arqa-batısı hám Armeniyanıń arqa-shıǵısındaǵı keminde altı qala qáwim atı menen atalǵan: Ayrum, Mets Ayrum, Bağanis Ayrum, Quşçu Ayrım, Yuxarı Ayrım, Mollaayrım.

Ayrumlar hám grek pravoslav túrkiyziban Urum xalqı ortasında heshqanday baylanıs joq. Bul túsinbewshilik parsı tilinde túrkiy “-ı” sesiniń joq ekenligi hám onıń “-u” sesi arqalı ańlatılıwı menen baylanıslı.

Derekler

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Oberling, P. (1987). "ĀYRĪMLŪ". In Yarshater, Ehsan. Encyclopædia Iranica, Volume III/2: Awāʾel al-maqālāt–Azerbaijan IV. London hám New York: Routledge & Kegan Paul. 151–152 b. ISBN 978-0-71009-114-7. http://www.iranicaonline.org/articles/ayrimlun.
↑ Swietochowski, Tadeusz; Collins, Brian C.. Historical Dictionary of Azerbaijan (en). Scarecrow Press, 1999 — 28 bet. ISBN 978-0-8108-3550-4.
↑ ^3,0 ^3,1 Olson, James Stuart; Pappas, Lee Brigance; Pappas, Nicholas Charles; Pappas, Nicholas C. J.. An Ethnohistorical Dictionary of the Russian and Soviet Empires (en). Greenwood Publishing Group, 1994 — 24–25 bet. ISBN 978-0-313-27497-8.
↑ Mansoori, Firooz „17“,. Studies in History,Language and Culture of Azerbaijan (fa). Tehran: Hazar-e Kerman, 2008 — 245 bet. ISBN 978-600-90271-1-8.

[Oberling-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Oberling, P. (1987). "ĀYRĪMLŪ". In Yarshater, Ehsan. Encyclopædia Iranica, Volume III/2: Awāʾel al-maqālāt–Azerbaijan IV. London hám New York: Routledge & Kegan Paul. 151–152 b. ISBN 978-0-71009-114-7. http://www.iranicaonline.org/articles/ayrimlun.

[Swietochowski-2] Swietochowski, Tadeusz; Collins, Brian C.. Historical Dictionary of Azerbaijan (en). Scarecrow Press, 1999 — 28 bet. ISBN 978-0-8108-3550-4.

[olson-3] 3,0 ^3,1 Olson, James Stuart; Pappas, Lee Brigance; Pappas, Nicholas Charles; Pappas, Nicholas C. J.. An Ethnohistorical Dictionary of the Russian and Soviet Empires (en). Greenwood Publishing Group, 1994 — 24–25 bet. ISBN 978-0-313-27497-8.

[Mansoori-4] Mansoori, Firooz „17“,. Studies in History,Language and Culture of Azerbaijan (fa). Tehran: Hazar-e Kerman, 2008 — 245 bet. ISBN 978-600-90271-1-8.

[1]

[2]

[3]

[4]