Milan
Milan (italyansha Milano, yaki "joldıń ortası", — Italiyanıń ekinshi úlken qalası, Lombardiya aymaǵınıń paytaxtı.
Milan - moda paytaxtı, belgili insaniyat orayı. Milanda Leonardo Da Vinchidıń biybaha óneri bolǵan "Sırlı sham jarıqlıǵı" saqlanadı.
Milan italyanları hám shet ellilerge óz belgili festivaları - moda kórgizbeleri, hám mádeniy waqıyaları menen belgili. Duom esteligi, Viktor Emmanuel galeriyası hám La Skala teatrı da sol jerde jaylasqan. Milannıń Duom maydanında birqansha dıqqatqa ılayıq estelikler bar - Viktor Emmanuil esteligi, Emmanuel galereyası.
Duomo esteligi Milannıń tiykarǵı tamasha qılınatuǵın jeri. Har kúni saat 9.00-12.00 hám 14.30-18.00 ge shekem ashıq boladı. Esteliktiń birinshi tasın 1386- jılda baslansa da, ol 1813-jılda qurıp pitkerilgen. Estelik dúnyada gotika usılı eń kóp qollanılǵan esteliklerden biri.
Erkole Roza tárepinnen qurılǵan Viktor Emmanuel esteligi Duomo meydanınıń orayı hám turistlerdiń eń toplanatuǵın jeri.
Viktor Emmanuel galereyası jeńis tawı motivli kiriw menen baslanıp, kishi kóshelerde dawam etedi. Hár kúni galereya qalanıń mádeniy ómiriniń orayına aylanadı. Bul aralıqta belgili kafe hám restoranlar jaylasqan. Galereyanıń orayı gúmbeziniń aldında bolsa mozaykalı ógizdi kóriwge boladı. Ráwayatlarǵa qaraǵanda, eger 3 saat esteliktiń ishinde jasap, onıń basında qonsańız arzıwınız ámelge asadı eken.
Táriyxı
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Eger Roma Italiyanıń paytaxtı bolsa, Milan eń úlken italyan aymaǵı bolǵan Lombardiyanıń paytaxtı esaplanadı. Milan Italiyanıń úlkenligi boyınsha ekinshi qalası haám úlkeniń siyasiy-ekonomikalıq orayı. Qala teńiz qádinen 100 metr bálentlikte jaylasqan. Nemisshe "Mayland" atalǵan Milan sóziniń maǵanası latın tilinen awdarǵanda "keńlikte jarıspa" degen maǵananı ańlatadı. Milan eramızdan aldınǵı VI-V ásirlerde gallar (francuzlar) tárepinen salınǵan. Uzın táriyxı boyınsha pútkil Evropa basqınshıları Milandı basıp alıwǵa háreket etken. Milan bir neshe dáwir, úlken Rim İmperiyasınıń paytaxtı bolǵan. 1157-jılda Milan ǵárezsiz bolsa da, bul kóp waqıtqa sozılmadı. 1277-jıldan 1500-jılǵa shekem Milandı Viskont hám Sforts sulalası basıp alǵan. Sonday-aq, bul dáwirlerde de qalada birqansha táriyxıy estelikler qurılǵan[1].
Geografiyası
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Milan qalası Italiyanıń arqasında, Padana tegisliginde (it. Pianura Padana), Olana hám Lambro saylarınıń boylarında jaylasqan.
Xalqı
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]2010-jıldaǵı maǵlıwmatlarǵa qaraǵanda, Milannıń xalqınıń sanı 1,3 million adamdı quraǵan.
Milannıń táriyxıy estelikleri
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]- Milan kafedralı (it. Duomo di Milano)
- Muqaddes Ambroze bazilikası (it. Basilica di Sant’Ambrogino)
- San Lorens Major (it. San Lorenzo Maggiore)
- Santa-Маriya-delle-Grasia (it. Santa Maria delle Grazie)
- Sforçesko qa'siri (it. Castello Sforzesco)
- La Skala (it. Teatro alla Scala yaki La Scala)
Transportı
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
Milan áyyemnen Italiyanıń eń úlken avtomobil magistralı orayı bolǵan. Basqada, A1 (Rim - Neapol), A4 (Turin - Triest), A7 (Genua), A8/A9 hám dairaw A50(batıs)/A51(shıg'ıs)/A52(arqa) avtomobil magistralları bir birine baylanısqan.
Hawa jolları transportı
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Milan eki Malpensa hám Linate dúnyajúzlik hawa portlarına iye. Milannan biraz uzaq aralıqta jaylasqan Malpensa dúnyajúzlik hawa portı házirgi waqıtta tranzit ushıwlar ushın mólsherlengen qalada intensiv temir jol baylanısı (Malpensa express) bar. Linate hawa portı qala orayında jaylasıp, Evropadaǵı jerli ushıwlarǵa, "Orio al Serio bei Bergamo" bolsa kishi hawa bolıp kóbinese ushıw, karter ushıwlarǵa hám júk tasıwlarında xızmet kórsetedi. Milannıń hawa portları 30 million jollawshını tasıw múmkinshiligine iye.
Temir jolları transportı
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Oraylıq Milan (it. Milano Centrale) — 1931-jılda qurılıp, Evropanın eń úlken temir jol vokzallarınan sanaladı. Vokzal Art Deco uslubında qurılǵan. Gúmbeziniń uzınlıǵı 341 m, bálentligi 66.500 m², imarattıń fasadı 200 m, 24 platformaǵa hám kúndelik 330 000, jollawshı tasıw muúmkinshiligine iye. "S" (Suburban Railway Service) temir jol xızmeti 8 beketge iye bolıp kóbinese qala-átirapı, qalalar aralıq hám "R" regional kórinistegi tasıwlardı ámelge asıradı.
Kólik transportı
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
Evropada úlken tramvay ha'm trolleybus orayı esaplanadı.
Metro 
Qarındas qalalar[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
Derekler[redaktorlaw | derekti redaktorlaw] |
