Qońırat

Qońırat
Железнодорожная станция Кунград 5537274.jpeg
43°4′33″N 58°54′24″E
Mámleket	Ózbekstan
Respublika	Qaraqalpaqstan
Qashannan berli	1963-jıl
Xalıq sanı	80,09 mıń adam
Konfessiyalıq quramı	musılmanlar
Rásmiy tili	Qaraqalpaq tili, ózbek tili
Waqıt zonası	UTC+5
Qońırat

Qońırat (qaraqalpaqsha: Qońırat) (1969-jılǵa shekem Jeleznodorojniy qalashası) — Qaraqalpaqstan Respublikası Qońırat rayonındaǵı qala. Ámiwdárya deltasında, onıń shep jaǵasında, Xojeli — Beynew avtotrassası boyında jaylasqan. Qaraqalpaqstannıń arqa -batıs tárepinde Ámiwdáryanıń shep tárepinde Aral teńizine 60 shaqırımnan zıyat aralıqta, okean qáddinen 61 metr biyiklikte jaylasqan áyyemgi qala. Nókis — Beynov temir jol baǵdarındaǵı temir jol stansiyası bar. Nókis qalasınnan 134 km arqa-batısta jaylasqan. Xalqı 69, 2 mıń adam (2005).

Tarixi

Qońırat arxeologik maǵlıwmatlarına kóre, 2500—2600 jıllıq tariyxqa iye. Qaraqalpaqstandaǵı 5 tariyxıy qorǵannıń biri. V. V. Bartold, Ya. Ǵulomov, venger alımı G. Vamberi hám basqalar jazıp qaldırǵan. Qońırat Ústúrt aymaǵınan ótetuǵın eski gúzar jol hám Ullı jipek jolı arqalı áyyemnen Qazaqstan, Rossiya, Kavkaz xalıqları menen mádeniy, sawda baylanısların ornatqan. 1842-jılda unter-oficer karta dúziwshi Zeleninniń túsirgen qala planında Qońırat 2 tárepten Tallıq hám Xanjap kanalları, arqadan uzınlıǵı 2, 5 km li, qubladan 745 m li, eni 5–10 m li qorǵon diywalı, diywal sırtında qándek penen qorǵalǵanı kórsetilgen. Sol dáwirde qala xalqı, tiykarınan, ónermentshilik, sawda-satıq, balıq tutıw hám qala sırtında ańshılıq penen shuǵıllanǵan .

Sanaatı

Qońıratta sanaat kárxanalarınan paxta tazalaw, un zavodları, Ústúrt qıdırıw burǵılaw basqarması, „Ústúrt“ unitar shoba kárxanası, „Ústúrt“ unitar shoba kárxanası, „Iygilik-gaz“ qospa kárxanası filialı, temir-beton buyımları zavodı,Buxara — Ural hám Orta Aziya — Oray gaz trubası magistralınıń kompressor stanciyaları, „Ózbekstan temir jolları“ lokomotiv hám vagon remontlaw deposı hám bir neshe tarmaq kárxanaları, „Úrgenshtransgaz“ shoba kárxanasınıń gaz trubaları tarmaǵı basqarması, texnologiyalıq suw menen támiyinlew basqarması, gidro imaratlar, 3 avto kárxana, qurılıs kárxanası, Taqiyatas neft ónimleri menen támiyinlew kárxanası rayon filialı, „Qońıratgaz“ filialı, „Qaraqalpaq -ekilemshi qara metall“ rayon bólimi, 3 qospa kárxana („Duz LTD“, „Qazqońıratkarbid“, „NOIL'“), Qońırat temir jol vokzalı bar.

Sociallıq taraw

Qońıratda 18 ulıwma bilim beriwshi mektep, balalar sport mektebi, sanaat—transport, awıl xojalıǵı kásip-óner kolledjleri, Qaraqalpaqstan mámleketlik universiteti janındaǵı „Biznes mektep“ Qońırat filialı, tiller úyreniw orayı bar. 9 kitapxana, Qońırat rayonı tariyxı, Qońırat temir jol tariyxı muzeyleri iskerlik kórsetedi. Temir jolshılar mádeniyat hám dem alıw baǵında ekinshi jáhán urısında jaraqatlanǵanlar húrmetine arnalǵan „Yad“ esteligi bar. Rayon oraylıq emlewxanası, Temir jolshılar sanatoriya-profilaktikası, balalar emlewxanası hám poliklinikası, tuberkulyoz kesellikleri, teri-tanosil kesellikleri dispanserlari, tuwıw úyi kompleksi islep turıptı. Qońırattan Nókis, Xójeli hám basqa qalalarǵa avtobus hám marshrutlı taksiler reysi jolǵa qoyılǵan. Qalada qaraqalpaq jazıwshıları Berdaq, Ajiniyazlar tuwılǵan.

Tanıqlı adamlar

Qalada tuwılǵanlar

• Shamuratova Ayımxan (1917—1993) — teatr aktrisası, qosıqshı, SSSR xalıq artisti (1968)

Siltemeler

• Qoʻngʻirot shahri sayti