Ayjarıq Bekbergenov

Ayjarıq Bekbergenov
Tuwılǵan sánesi	2-aprel 1938-jılı(1938-04-02)
Tuwılǵan jeri	Qara qala awılı, Moynaq rayonı
Qaytıs bolǵan sánesi	20-yanvar 2002-jılı(2002-01-20) (63 jasta)
Qaytıs bolǵan jeri	Nókis qalası
Milleti	Qaraqalpaq
Ilimiy tarawı	Filologiya, til
Bilim alǵan jeri	NMPI (1960)
Ilimiy dárejesi	Filologiya ilimleriniń kandidatı (1971), docent (1993)
Ilimiy ataǵı	Professor
Belgili tezis(ler)i	«Qaraqalpaq tilindegi sanlıqlar» (1971)

Bekbergenov Ayjarıq – 1938-jılı 2-aprelde Moynaq rayonınıń Qara qala awılında tuwıldı. Qaraqalpaq.

Miynet jolı

1960-jılı NMPI tariyx-filologiya fakultetiniń rus tili hám ádebiyatı bólimin pitkerip, 1960-1961-jılları Ámiwdárya rayonınıń 15-mektebinde muǵallim bolıp isledi. 1961-1962-jılları ÓzIA QF N.Dáwqaraev atındaǵı TTAI házirgi qaraqalpaq tili sektorında kishi ilimiy xızmetker bolıp isledi. 1962-1965-jıllarda armiyada xızmet etti. 1965-1967-jılları Moynaq qalasında orta mekteptiń muǵallimi boldı.

1967-1971-jılları ÓzIA QF N.Dáwqaraev atındaǵı TTAI házirgi qaraqalpaq tili sektorınıń kishi ilimiy xızmetkeri, al 1971-1982-jılları sol instituttıń ilimiy sekretarı bolıp isledi. 1982-1994-jılları Berdaq atındaǵı QMU qaraqalpaq tili kafedrasında dáslep úlken oqıtıwshı, 1993-jıldan docent bolıp isledi, 1994-1996-jılları usı kafedranı basqardı. 1997-1998-jılları Ájiniyaz atındaǵı NMPI qaraqalpaq til bilimi kafedrasın basqardı, ómiriniń aqırına shekem sol kafedranıń professorı bolıp isledi.

2002-jılı 20-yanvarda Nókiste qaytıs boldı.

Ilim jolı

1971-jılı Ashxabadta «Qaraqalpaq tilindegi sanlıqlar» degen temada kandidatlıq dissertaciyasın jaqladı. 1980-jılı úlken ilimiy xızmetker, 1993-jılı docent ilimiy ataqları berildi.

A.Bekbergenov qaraqalpaq tiliniń leksikası tarawında sinonimler hám antonimler boyınsha ilimiy maqalalar járiyaladı. Onıń miynetlerinde sóz jasalıw máseleleri de sóz etilgen. Atap ótiw lazım, onıń kópshilik miynetleri qaraqalpaq tili morfologiyasınıń aktual máselelerine arnalǵan. Ol eki tillik, orfografiyalıq hám terminologiyalıq sózlikler dúziwge de qatnastı.

Ilimpaz qaraqalpaq tili biliminiń barlıq tarawları boyınsha, atap aytqanda qaraqalpaq til bilimi tariyxı, leksikologiya, leksikografiya, morfologiya, sóz jasalıw, stilistikasınıń aktual máseleleri boyınsha ilimiy jumıslar alıp bardı, onıń bir qansha ilimiy-metodikalıq izertlewleri bar.

Miynetleri

D.S.Nasırov penen A.Bekbergenovtıń avtorlıǵındaǵı «Каракалпакское языкознание» (Nókis, 1984) ádebiyatlar kórsetkishi

• Имена числительные в каракалпакском языке. АКД. Ашхабад, 1971. 19 б.;
• Қарақалпақ тилиндеги санлықлар. Н., 1976. 108 б.;
• Қарақалпақ тилинде сөзлердиң жасалыўы. Н., 1979. 128 б.;
• Русша-қарақалпақша лингвистикалық терминлер сөзлиги. Н., 1979. 232 б. (Д.С.Насыров ҳәм А.Жәримбетов пенен бирликте);
• Қарақалпақ тилин изертлеўшилер. Н., 1984. 47 б. 112 б.;
• Илимпаз ҳәм педагог. Н., 1984. 47 б. (Д.С.Насыров пенен бирликте);
• Краткий русско-каракалпакский словарь военных терминов. Н., 1988. 168 б. (А.Умаров пенен бирге);
• Каракалпакское языкознание (1928-1988). Н., 1989. 108 б. (Д.С.Насыров пенен бирге);
• Тилши илимпаздың творчестволық жолы. Н., 1990. 72 б. (О.Доспанов пенен бирге);
• Қарақалпақ тилиниң стилистикасы. Н., 1990. 80 б.;
• Қысқаша қарақалпақша-русша сөзлик. Н., 1992. 100 б. (Қ.Пахратдинов пенен бирге);
• Қарақалпақ әдебияты классиклери шығармаларының тили. Н., 1995. 172 б. (басқа авторлар менен бирге);
• Рус ҳәм қарақалпақ тиллериниң салыстырмалы грамматикасы. Н., 1995. 140 б.;
• Тил билими терминлери сөзлиги. Н., 1997. 100 б. (Қ.Пахратдинов пенен бирге);
• Көрнекли тюркологлар. Н., 1999. 32 б. (Қ.Пахратдинов пенен бирге).

Ádebiyatlar

• Бекбергенов А., Пахратдинов Қ. Қарақалпақ тилин изертлеўшилер. Биобиблиографиялық очерклер. —Нөкис, «Қарақалпақстан», 2000. 52 бет, ISBN 5-8272-0196-0