Kontentke ótiw

Sherali Jórayev

Silteme qosıw
Wikipedia, erkin enciklopediya
Sherali Jórayev
Sherali Jórayev
Fayl:Sherali Jórayev.jpg
Tuwılǵan sánesi12-aprel 1947-jıl
Tuwılǵan jeriLenin rayonı,Andijan,Ózbekstan SSR,SSSR
Qaytıs bolǵan sánesi4-sentyabr 2023-jıl (2023-09-04)
(76 jasında) [1][2][3]
Qaytıs bolǵan jeriÓzbekstan
PuqaralıǵıÓzbek Sovet Socialistlik Respublikası Ózbek SSR
 Ózbekstan
KásibiQosıqshı,sázende,kompozitor,aktyor
Iskerlik jılları1972–2023
PerzentleriBotir Qodirov
Shohjahon Jórayev
Zohirshoh Jórayev


Sherali Jo'rayev  (haqıyqıy atı — Shermat Jórayev[4],1947-jıl 12-aprel,Asaka rayonı,Andijan,Ózbekstan SSR, 2023-jıl 4-sentyabr,Tashkent, Ózbekstan ) - belgili o'zbek qosıqshısı,kompozitorı,shayırı hám aktyorı. 1987-jıl Ózbekstan xalıq artisti ataǵı, 2018-jılda bolsa Tajikstan xalıq artisti ataǵı berilgen[5][6].1991-jıl oǵan Alisher Nawayı atındaǵı Ózbekstan Respublikası Mámleketlik sıylıǵı berilgen. 2022-jıldıń 12-aprel sánesinde Prezident pármanına bola óziniń 75 jıllıq yubileyinde Jórayev «El-jurt húrmeti» ordeni menen de sıylıqlanǵan[7]. Ózbekstan Jazıwshılar awqamı aǵzası. Jórayevtıń qosıqları ózbekler arasında jaqsı belgili.

Ómiri

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]

Sherali Jórayev 1947-jıl 12-aprelde Andijan wálayatınıń Lenin rayonında (házirgi asaka Asaka qalasında ) tuwılǵan. Onıń qaysı kúnde tuwılǵanı belgisiz. Qosıqshı 12-apreldi óz tuwılǵan kúni etip tańlaǵan. 12-aprelde orıs kosmonavtı Yuriy Gagarin keńislikke ushqan. Qosıqshınıń aytıwına qaraǵanda, onıń bul sáneni óz tuwılǵan kúni etip tańlawına taǵı bir sebep ol oqıwshılıq dáwirinde 12-aprel kúni bolıp ótken velojarısta jeńimpaz bolǵan[8].

Jórayev 1972-jıl Tashkent teatr hám súwretshilik kórkem óneri institutıın tabıslı tamamlaǵan. 1976 -jıl Mannon Uyg'ur atındaǵı Tashkent mámleketlik kórkem óner institutın juwmaqlaǵan.

2023-jıldıń 4-sentyabrinde uzaq dawam etken qástelik sebepli dúnyadan etken[1][2][3].

Dóretiwshiligi

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]

Jórayev ózbek mámleket estradası (1972-1973), «Shadlıq» qosıq hám oyın ansambli (1972-1979 ), Ándijan wálayatı filarmoniyasi (1979 -1986 ), Ózbek mámleketlik filarmoniyası (1986 -1996 ), «Ózbeknavo» birlespesi (1999 -jıldan )nde jeke atqarıwshı qosıqshı bolǵan.

Jórayev shireli dawısqa iye bolǵan. Atqarıw usılı monologik,dramatik bólomlerge maslasqan. Onıń orınlawındaǵı qosıqlar xalıqshıllıǵı, tereń oylı,filosofiyalıq mazmunǵa baylıǵı, ózine tartatuǵını hám tereń insaniy dártliligi menen ajralıp turadı. Jórayev repertuarı kóp qırlı hám reńli bolıp, qosıqları tiykarın Shıǵıs eski (Alisher Nawayı, Zahiriddin Muhammed Bobur, Saadiy Sheraziy, Qurandı yadqa biletuǵın adam, Mashrab, Ogahiy, Jaloliddin Rumiy, Jomiy hám basqalar ) hám zamanagóy (Erkin Vohidov, Abdulla Oripov hám basqalar ) shayırlardıń qosıqları quraydı[9]. 2008-yil Joʻrayev uyida Rumiyxonlik kechalarini uyushtirgan[10].

Jórayev óziniń uzaq jıllıq dóretiwshiligi dawamında júzlegen qosıq jazıp, atqarǵan. Onıń eń ataqlı qosıqları arasında «Bahor ayyomi» (Bobur qosıǵı ), «Birinchi muhabbatim» (Abdulla Oripov qosıǵı ), «Inson tarifi» (Erkin Vohidov qosıǵı ), «Karvon», «Meni kutgil» (Konstantin Simonov qosıǵı ), «Oshiqlar sardori» (Rasul Hamzatov qosıǵı ), «O'zbegim» (Erkin vohidov qosıǵı ), «Óxshamas» (Alisher Nawayı ǵázeli) qosıqları bar.

Jo'rayevtıń «O'zbegim» qosıǵı World Music Network Britan Leybli 2005-jıl shıǵarǵan «Orta Aziya muzıkası boyınsha ulıwma qóllanba» (inglisshe Rough Guide tap the Music of Central Asia) albomına kiritilgen. Tashkenttegi ilajǵa Sherali Jórayev, Sevara Nazarxon hám Vladimir Neimer drijorlıq etken orkestr shaqırılǵan. Sol waqıttataǵı Britaniyanıń Ózbekstandaǵı elshixanası shotland toparınıń Ózbekstan boylap turın shólkemlestirgen. Bul gruppa menen Jórayev hám birge qosıq atqarǵan.

Jórayev ayırım qosıqlarınıń muzıkasın namaǵa salǵan (atap aytqanda, «Birinchi muhabbatim», «O'zbegim», «Karvon», «Achchiq haqiqat», «Yaralgan», «Oshiqlar sardori», «Inson qasidasi», «Oshiq bóling» hám basqalar). Ayırım qosıqlarınıń tekstin de ózi jazǵan. Bular arasında «Bobo Dehqon», «Zamon», «Qarashlarga» «Ona Turkiston», «Sohibqiron», «Doʻst boʻlsang, yonimda tur» qosıqları bar.

1992-jılda Ózteleradiokompaniyası Jórayev dóretiwshiligine arnalǵan «Bir ullı el, xalıq bar jáhánda» film-esse jaratqan. Qosıqshı Evropa, Aziya mámleketlerinde gastrolda bolǵan.

Jórayev 1990-jıldan 1995-jılǵa shekem Ózbekstan Respublikası Joqarı Keńesi aǵzası bolǵan. Ol «Sherali va Oybarchin» filmine ssenariy jazǵan hám filmde bas roldi oynaǵan. 1998-jıl «Bola yerning sultoni» (russha Rebenok — sultan Zemli) dep atalıwshı kitap jazǵan[11].

Jo'rayev eń belgili ózbek qosıqshılarınan biri bolıwına qaramay, Ózbekstan húkimeti 2002-2016 -jıllarda onıń dóretiwshiligin barlıq ózbek telekanallarında kórsetiwdi qadaǵan etip, qosıqshınıń úlken saxnaǵa shıǵıwına jol qoymay kelgen[3][12][13]. Ózbekstan prezidenti Islam Karimovqa Jórayevtıń sın kózqarastan aytılǵan qosıqları maqul kelmegen, degen pikiler keń tarqalǵan. Qosıqshınıń ózi bolsa bul haqqında ashıqsha sóylewdi qálemegen[14]. Dóretiwshiligi qadaǵan etilgen dáwirde Jo'rayev basqa mámleketlerde hám toy-dástúrlerde qosıq aytıp turǵan. 2016-jıl Karimov óliminen keyin oǵan qoyılǵan rásmiy bolmaǵan tıyım alıp taslanǵanı haqqındaǵı xabarlar artınan 2017-jıldan baslap Jórayev televidenie hám saxnalarda kórinis bere baslaǵan[3].

2021-jılda qástelikke ushırawı sebepli taǵı kórkem ónerden waqtınshalıq ketken.

Sherali Jórayevqa Ózbekstan Jazıwshılar awqamına aǵzalıq gúwalıǵınıń tapsırılıwı

. Sherali Jórayev tek ǵana nama jazbaǵan, bálkim qosıqlar da jazǵan. 2023-jılda onıń «Bir qóshiq kuylayki…» atlı poeziyalıq kompleksi baspadan shıqqan. Kitapqa onıń qálemine tiyisli qosıq hám ǵázzeller, sonıń menen birge, «Ishq» dástanı kiritilgen. Sol jıldıń 4-may kúni Ózbekstan Jazıwshılar awqamında bul kitaptıń prezentaciyası bolıp ótken[15]. Sol kúni Jórayevqa Ózbekstan Jazıwshılar awqamı baslıǵı Sirojiddin Sayyid tárepinen Ózbekstan Jazıwshılar awqamına aǵzalıq gúwalıǵı tapsırılǵan[16].

Dúnyadan ótiwi

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]

2023-jıl 4-sentyabr Sherali Jo'rayev dúnyadan ótkeni haqqındaǵı xabarlar dáslep social tarmaqlarda tarqaldı. Xabardıń ras ekenligi bir neshe rásmiy saytlar tárepinen sol kúni-aq tastıyıqlanǵan[17].2023-jıl 5-sentyabr kúni marxum Sherali Jórayevtıń azası Ko'kcha meshitinde pesin namazınan keyin oqılıwı xabar berilgen[18]. Marxumnıń qaytıs bolıw múnasibeti menen Ózbekstan Respublikası prezidenti Shavkat Mirziyoyev kewil bildirgen[19][20].

Diskografiyasi

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
Albomları
  • «Uzbekskiye narodniye pesni» (1971)
  • «Yor-yor» (1980)
  • «Oq qayin» (1982)
  • «Karvon» (1986)
  • «Kuy sehri» (1987)

Filmografiyası

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
Aktyor sıpatında
Jıl Film Rol
1989 Sherali va Oybarchin Sherali
Ssenariy avtorı retinde
Jıl Film
1989 Sherali va Oybarchin

Derekler

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
  1. ↑ 1,0 1,1 „O‘zbekiston xalq hofizi Sherali Jórayev vafot etdi“. Kun.uz (4-sentyabr 2023-yil). Qaraldı: 4-sentyabr 2023-yil.
  2. ↑ 2,0 2,1 „O‘zbekiston xalq artisti Sherali Jo‘rayev vafot etdi“. Daryo.uz (4-sentyabr 2023-yil). Qaraldı: 4-sentyabr 2023-yil.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 „Xalq hofizi Sherali Jo‘rayev vafot etdi“. Ozodlik radiosi (4-sentyabr 2023-yil). Qaraldı: 4-sentyabr 2023-yil.
  4. ↑ „Скончался народный артист Узбекистана Шерали Джураев“. rus.ozodlik.org. Qaraldı: 4-dekabr 2023-yil.
  5. ↑ „Sherali Joʻrayev: „Biz toʻxtab qolmadik. Biz hali bormiz““. Bi-Bi-Si (13-aprel 2007-jıl). Qaraldı: 12-iyun 2012-jıl.
  6. ↑ Toshpoʻlatova, Feruza „Oʻzbekiston xalq artisti Sherali Joʻrayev yosh qoʻshiqchi bilan qarindoshligi haqidagi mish-mishlardan gʻazabda“ (ruscha). Ferghana News (28-noyabr 2007-jıl). Qaraldı: 12-iyun 2012-jıl.
  7. ↑ „Prezident Sherali Jo‘rayevni mukofotladi“. Qalampir.uz (12-aprel 2022-yil). Qaraldı: 4-sentyabr 2023-yil.
  8. ↑ „Sherali Joʻrayev 64 yoshda“. Ozodlik radiosi (13-aprel 2011-jıl). Qaraldı: 12-iyun 2012-jıl.
  9. ↑ Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining farmoni
  10. ↑ „Sherali konsert berdi“. Ozodlik radiosi (30-dekabr 2008-jıl). Qaraldı: 30-yanvar 2012-jıl.
  11. ↑ „„Bola yerning sultoni”“ (ruscha). Biblus. 15-oktyabr 2012-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 12-iyun 2012-jıl.
  12. ↑ „Propaganda kórkem óneri“ (ruscha). EurasiaNet (7-oktyabr 2009-jıl). Qaraldı: 12-iyun 2012-jıl.
  13. ↑ „Oʻzbekiston: Milliy qoʻshiqchi Sherali Joʻrayev oltmish yoshga toʻldi. Uning konsertlari — rasmiylar tomonidan man etiladi“ (ruscha). Ferghana News (26-aprel 2007-jıl). Qaraldı: 12-iyun 2012-jıl.
  14. ↑ „Sherali Joʻrayev oʻgʻillarining oʻz yoʻlini istaydi“. BBC (25-avgust 2009-jıl). Qaraldı: 12-iyun 2012-jıl.
  15. ↑ „"Бир қўшиқ куйлайки..."“. uza.uz. Qaraldı: 4-dekabr 2023-yil.
  16. ↑ „Sherali Jo‘rayev O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasiga a'zo bo‘ldi“. daryo.uz. Qaraldı: 4-dekabr 2023-yil.
  17. ↑ „Ўзбекистон халқ артисти Шерали Жўраев вафот этди“ (uz-Cyrl). Газета.uz (4-sentyabr 2023-jıl). Qaraldı: 5-sentyabr 2023-jıl.
  18. ↑ „OYINA.UZ“. Telegram. Qaraldı: 5-sentyabr 2023-jıl.
  19. ↑ „Ўзбекистон халқ артисти Шерали Жўраев вафоти муносабати билан ҳамдардлик“ (uz). president.uz. Qaraldı: 5-sentyabr 2023-jıl.
  20. ↑ „Shavkat Mirziyoyev Sherali Jo‘rayev qaytıs bolıw múnasibeti menen kewil bildirdi“ (uz-Latn). Газета.uz (5-sentyabr 2023-jıl). Qaraldı: 5-sentyabr 2023-jıl.

Ádebiyatlar

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]

Siltemeler

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Sherali_Jórayev&oldid=83554» saytınan alınǵan