Tórtkúl rayonı
Tórtkúl rayonı - Qaraqalpaqstan Respublikasınıń rayonı.
Geografiyası
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Ámiwdáryanıń oń jaǵasında jaylasqan bolıp, arqa-shiǵısında Buxara walayatı, arqa hám arqa-batısında Ellikqala hám Beruniy rayonları menen shegaralasıp keledi. Xorezm walayatı menen tábiyiy ámiwdárya arqalı shegaralasadı.
Rayonnıń jer maydanı 6,1 mıń km kv. Teńiz betinen eń biyik noqatı 176 m bolıp, ol Tórtkúl qalasınıń shıǵısında jaylasqan biyiklik.
Rayonnıń jer beti tegislikten ibarat bolıp, túslikten arqaǵa barǵan sayın páseyedi. Shıǵıs bólimi Orta Aziyadaǵı úlken shólistanlıq bolǵan Qızılqum arqalı ótedi.
Xalqı
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Xalqı 141,7 mıń, xalqınıń ortasha tıǵızlıǵi 23,2 adam/1 km kv tuwra keledi. Rayon úlesine Qaraqalpaqstan aymaǵınıń xalıq sanınıń 10,0 % tuwra keledi.
Awıl xojalıǵı
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Rayon úlesine Qaraqalpaqstan aymaǵınıń 3,7 %, suwǵarılatuǵın egislik maydanlardıń 7,2 % tuwra keledi. Rayon aymaǵındaǵı egislik maydan barlıq aymaqtıń 5,2 % quraydı.
Awıl xojalıǵınıń qániygelesken tarawı paxtashılıq bolıp, onıń egislik maydanı barlıq egislik maydanınan 59,8 % quraydı. Paxtashılıq boyınsha Tórtkúl rayon Qaraqalpaqstandaǵı eń iri paxtashılıq rayonları qatarına qosıladı, Tórtkúl rayonı hár bir gektar jerden zúráát alıw boyınsha 1-shi orında turadı.
Rayon ulesine respublikada jetistirilgen paxtanıń 13,5 %, pille boyınsha 23,0 %, gósh jetistiriw boyınsha 8,9 %, sút jetkeriw boyınsha 16,6 %, miywe boyınsha 10,0 %, qaramal bas sanı boyınsha 4,2 % qarakól qoylari bas sanı boyınsha 19,6 % quraydı.