Kontentke ótiw

Sociallıq media

Wikipedia, erkin enciklopediya
Smartfon ekranındaǵı sociallıq media qosımsha belgileri.

Sociallıq media (ingl. Social media. Sonday-aq: sociallıq informaciya quralları dep te ataladı) ‒ bul virtual jámiyetler hám tarmaqlar arasında kontent (ideyalar, qızıǵıwshılıqlar hám basqa da ózin kórsetiw formaları sıyaqlı) jaratıw, bólisiw hám jıynawdı ámelge asıratuǵın interaktiv texnologiyalar.[1][2] Ulıwma ózgeshelikleri tómendegilerdi qamtıydı:[2]

  • Paydalanıwshılarǵa mazmun (kontent) jaratıw hám bólisiw, sociallıq tarmaqta qatnasıw imkaniyatın beretuǵın onlayn platformalar.[2][3][4]
  • Paydalanıwshı tárepinen jaratılǵan kontent - tekst postlar yamasa kommentariyalar, cifrlı súwretler yamasa videolar hám onlayn óz-ara tásirler arqalı payda bolǵan maǵlıwmatlar.[2][3]
  • Sociallıq media shólkemi tárepinen islep shıǵılǵan hám saqlanatuǵın xızmetke tiyisli profiller.[2][5]
  • Sociallıq media paydalanıwshı profilin basqa adamlar yamasa toparlar profilleri menen baylanıstırıw arqalı onlayn sociallıq tarmaqlar rawajlanıwına járdem beredi.[2][5]

"Social" termini media kontekstinde platformalardıń jámiyet xızmetin ámelge asırıwǵa imkaniyat beretuǵının bildiredi. Sociallıq media adam tarmaqların keńeytip, kúsheytiwi múmkin.[6] Paydalanıwshılar sociallıq mediaǵa veb-baǵdarlamalı qosımshalar yamasa mobil qurılmalardaǵı arnawlı qosımshalar arqalı kiredi. Bul interaktiv platformalar jeke adamlarǵa, jámiyetlerge hám shólkemlerge paydalanıwshı tárepinen jaratılǵan yamasa ózi tańlaǵan kontentti (mazmundı) bólisiw, birgelikte jaratıw, talqılaw, qatnasıw hám ózgertiw imkaniyatın beredi.[7][5][1] Sociallıq media esteliklerdi hújjetlestiriw, úyreniw hám doslıq qarım-qatnas ornatıw ushın qollanıladı.[8] Olar adamlardı, kompaniyalardı, ónimleri hám ideyalardı járiyalaw ushın paydalanılıwı múmkin.[8] Sociallıq media jańalıqlardı qabıl etiw, járiyalaw yamasa bólisiw ushın qollanılıwı múmkin.

100 millionnan artıq dizimge alınǵan paydalanıwshısı bar kóp qollanılatuǵın sociallıq media platformalarına Twitter, Facebook, WeChat, ShareChat, Instagram, Pinterest, QZone, Weibo, VK, Tumblr, Baidu Tieba, Threads hám LinkedIn kiredi. Túsindiriwge baylanıslı, geydе sociallıq media xızmetleri dep atalatugın basqa da kóp qollanılatuǵın platformalarǵa YouTube, Letterboxd, QQ, Quora, Telegram, WhatsApp, Signal, LINE, Snapchat, Pinterest, Viber, Reddit, Discord, TikTok hám Microsoft Teams kiredi. Vikiler birgelikte kontent jaratıwdıń mısalları bolıp tabıladı.

Sociallıq media qurallari eski mediadan (mısalı, gazetalar, televidenie hám radio xabar tarqatıw) kóp tárepten, sonıń ishinde sapası,[9] jetiw kólemi, jiyiligi, qolaylılıǵı, áhmiyetliligi hám turaqlılıǵı boyınsha ózgeshelenedi.[10] Sociallıq media quralları dialoglı uzatıw sistemasında (kóp derekten kóp qabıllawshıǵa) isleydi, al dástúrli media monologlı uzatıw modeli (bir derekten kóp qabıllawshıǵa) tiykarında jumıs isleydi. Mısalı, gazeta kóp jazılıwshılarǵa jetkiziledi, al radio stanciyası bir qalaǵa birdey baǵdarlamalardı tarqatadı.[11]

Sociallıq media balalar hám jasóspirimlerge tiygizetugın bir qatar keri tásirler ushın sınǵa alınǵan, sonıń ishinde orınsız kontentke duwshar bolıw, úlkenler tárepinen paydalanıw, uyqı máselesi, dıqqat máselesi, shetke shıǵarılıw sezimi hám hár túrli psixikalıq densawlıq mashqalaları bar.[12][13]

Jasóspirimlerden tısqarı, sociallıq media úlkenlerdiń turmıs tárizinе de tásir etiwi múmkin. Tilekke qarsı, kóp adamlar bul qosımshalarǵa sonshelli kóp waqıt jumsaydı, olar kúndelikli wazıypaların orınlay almaydı yamasa hátte karyerasın baslay almaydı. Ayırımlar sociallıq mediada basqalar aqsha tawıp atırǵanın kórip, olar da onı tabıs deregi sıpatında qollanıwı múmkin dep oylaydı. Bul hámme ushın paydalı yamasa múmkin emes; eger ámelge aspasа, olardıń ruwxıy densawlıǵı jaman bolıp, ómirdi mánissiz dep esaplawı múmkin.[14]

Sociallıq medianiń unamlı tárepleri bar bolsa da - mısalı, adamlardıń aqsha tabıw imkániyatı - bul olardıń jalǵız tabıs deregi bolmawı kerek. Basqalar onlayn tanısıw arqalı ómirlik baylanıslar tabadı, ayırımları haqıyqatında sociallıq media qosımshaları arqalı ushırasıp, úylenedi. Degen menen, ruwxıy densawlıq máselesi bar adamlar ushın sociallıq media olardıń mashqalaların kúsheytiwi múmkin. Házirgi waqıtta, adamlar qapa yamasa túskinlikke túskende, seyilge shıǵıwdan, kitap oqıwdan yamasa basqalar menen baylanısıwdan qashıwı múmkin. Bunıń ornına, olar kóbinese kúni-túni bul qosımshalarǵa kóz juwırtadı, bul fizikalıq densawlıq máselelerine de alıp keledi, al olardıń ruwxıy halı páseуedi.[15]

Eger adam jumıssızlıqtan yamasa maqsettiń joqlıǵınan azap shegip atırǵan bolsa, ásirese onıń ushın qattı miynet etkennen keyin, sociallıq mediada basqalardıń ózi qálegeniniń barlıǵına iyе ekenin kóriw jaǵdaydı júdá jamanlatıwı múmkin. Olar úzliksiz ózlerin sol adamlar menen salıstırıwı múmkin, olar haqıyqatında kóringenindey ómir súrmewi múmkin (yaǵnıy social tarmaqtaǵıday).

Tariyxı

Erte esaplaw texnologiyası

PLATO sisteması 1960-jılı Illinois universitetinde iske túsirildi hám keyinirek Control Data Corporation tárepinen kommerciyalıq jaqtan bazarǵa shıǵarıldı. Ol sociallıq media ózgeshelikleriniń erte formaların usındı, onıń jańalıqlarına Notes, PLATOnıń xabar-forum qosımshasın; TERM-talk, onıń tez xabar almasıw funkciyasın; Talkomatic, bálkim birinshi onlayn sáwbet bólmesi; News Report, kóp paydalanıwshı tárepinen jaratılǵan onlayn gazeta, blog hám Kiriwge ruqsat dizimleriniń kiriwi, bul jazba faylı yamasa basqa qosımshanıń iyesine belgili bir paydalanıwshılar toparına kiriwdi sheklew imkániyatın berdi, mısalı, tek doslar, klaslaslаr yamasa kásiplesler.

ARPANET arqalı internet boyınsha jiberilgen birinshi xabarǵa arnalǵan IMP jurnalı.

1967-jılı iske túsken ARPANET, 1970-jıllardıń aqırına kelip húkimet/bizneskе tiyisli emes ideyalar hám kommunikaciya almasıwın ámelge asırdı, bul 1982-jılı MITtiń Jasalma intellekt laboratoriyasında esaplaw boyınsha qollanbada berilgen tarmaqlıq etiketi (yamasa "netetiketi") menen tastıyıqlanǵan.[16] ARPANET 1990-jıllarda Internetke aylandı. 1979-jılı Nоrth Carolina universitetiniń Chapel Hill filialında hám Duke universitetinde Tom Truscott hám Jim Ellis tárepinen oylap tabılǵan Usenet, 1980-jılı dúzilgen birinshi ashıq sociallıq media qosımshası boldı.

Pikir sorawnaması hám "Búgin kim keldi?" sorawın óz ishine alǵan byulleten taqtası sistemasınıń menyusi

Elektronlıq byulleten taqtası sistemasınıń (BTS) aldınǵısı, Community Memory dep atalatugın, 1973-jılı payda boldı. Tiykarǵı BTSlar 1978-jılı 16-fevralda iske túsken Chikagodaǵı Kompyuter Byulleten Taqtası Sisteması menen keldi. Kóp ótpey, AQSHtıń kóp iri qalalarında birden artıq BTS bar edi, olar TRS-80, Apple II, Atari, IBM PC, Commodore 64, Sinclair hám usıǵan uqsas jeke kompyuterlerde isledi. CompuServe, Prodigy hám AOL úsh iri BTS kompaniyalarınan edi hám 1990-jıllarda Internetke birinshi bolıp kóshti. 1980-jıllardıń ortasınan 1990-jıllardıń ortasına shekem tek Arqa Amerikanıń ózinde on mıńlaǵan BTSlar bar edi.[17] Xabar forumlari 1980-jıllar hám 1990-jıllardıń basında BTSnıń belgili qubılısı boldı.

1991-jılı Tim Berners-Li HTML gipertekst baǵdarlamasın Internet penen birlestirdi, bul Dúnyajúzilik tordı jarattı. Bul áhmiyetli jańalıq bloglar, dizim serverler hám elektron pochta xızmetleriniń kóbeyiwine alıp keldi. Xabar forumları vebke kóshti hám Internet forumlarına aylandı, bul arzan kiriwge hám bir waqıtta kóbirek adamlardı qollap-quwatlaw imkaniyatına iye boldı.

Bul dáslepki tekstke tiykarlanǵan sistemalar XXI ásirde cifrlı kameralar hám kameralı telefonlar járdeminde súwretler hám videolardı óz ishine alıw ushın keńeydi.[18]

Sociallıq media platformaları

1997-jılı iske túsken SixDegrees kóbinese birinshi sociallıq media saytı dep esaplanadı.

Onlayn xızmetlerdiń rawajlanıwı tarmaqlanǵan baylanıs kanalları sıpatında xızmet etiwden Web 2.0 dáwirinde tarmaqlanǵan sociallıq óz-ara tásir ushın interaktiv platformalarǵa aylanıwǵa qaray rawajlandı.[6]

Sociallıq media 1990-jıllardıń ortalarında GeoCities, Classmates.com hám SixDegrees.com sıyaqlı platformalardıń payda bolıwı menen baslandı.[19] Sol waqıtta tez xabar almasıw hám sáwbet klientleri bar bolsa da, SixDegrees ózgeshe edi, sebebi ol adamlardıń anonim emes, al ózleriniń haqıyqıy atların qollanıp baylanısıwı ushın arnalǵan birinshi onlayn xızmet edi. Ol profiller, doslar dizimi hám oqıw ornı baylanısları sıyaqlı funkciyalarǵa iye bolıp, onı "eń birinshi sociallıq tarmaq saytı"na aylandırdı.[19] Platformanıń atı "altı dárejeli bóliniw" koncepciyasınan ilham alǵan, bul koncepciya planetadaǵı hár bir adam basqa hár kimnen tek altı baylanıs uzaqlıqta ekenin bildiredi.[20]

2000-jıllardıń basında sociallıq media platformaları Friendster hám Myspace sıyaqlılar menen keń tarqaldı, keyinirek Facebook, YouTube hám Twitter payda boldı.

2015-jılǵı izertlewde xabarlaǵanınday, dúnya boyınsha paydalanıwshılar ózleriniń onlayn waqtınıń 22% in sociallıq tarmaqlarǵa jumsaǵan,[21] bul kóbinese smartfonlardıń qol jetimliliginen bolǵan bolıwı múmkin.[22] 2023-jılǵa kelip 4.76 milliard adam[23] yaǵnıy dúnya xalqınıń 59% i sociallıq medianı paydalanǵan

Anıqlama

2015-jılǵı shоlıw sociallıq media xızmetlerine tán tórt ózgeshelikti anıqladı:[2]

  • Web 2.0 Internetke tiykarlanǵan qosımshalar.[2][3]
  • Paydalanıwshı tárepinen jaratılǵan kontent[2][3]
  • Paydalanıwshı tárepinen jaratılǵan jeke profiller[2][5]
  • Profiller arasındaǵı baylanıslar arqalı payda bolǵan sociallıq tarmaqlar,[2][5] mısalı, izlewshiler, toparlar hám dizimler.

2019-jılı Merriam-Webster sociallıq medianı bılay anıqladı: "elektronlıq baylanıstıń túrleri (mısalı, sociallıq tarmaqlar hám mikrobloglar ushın veb-saytlar), olar arqalı paydalanıwshılar maǵlıwmat, ideyalar, jeke xabarlar hám basqa da mazmundı (mısalı, videolar) bólisiw ushın onlayn jámiyetler jaratadı."[24]

Xızmetler

Sociallıq media keńeyip baratırǵan xızmetler toplamın óz ishine aladı:[25]

  • Bloglar (mısalı, HuffPost, Boing Boing)
  • Biznes tarmaqları (mısalı, LinkedIn, XING)
  • Birgelikte islengen proektler (Mozilla, GitHub)
  • Kárxana sociallıq tarmaqları (Yammer, Socialcast, Slack)
  • Forumlar (Gaia Online, IGN)
  • Mikrobloglar (Twitter, Tumblr, Weibo)
  • Súwret bólisiw (Pinterest, Flickr, Photobucket)
  • Ónim/xızmetlerdi sholıw (Amazon, Upwork)
  • Sociallıq belgi qoyıw (Delicious, Pinterest)
  • MMORPG qosqanda sociallıq oyınlar (Fortnite, World of Warcraft)
  • Sociallıq tarmaq (ingl. Social networking service)(Facebook, Instagram, Baidu Tieba, VK, QZone, ShareChat, WeChat, LINE)
  • Video bólisiw (YouTube, Vimeo)
  • Virtual dúnyalar (Second Life, Twinity)

Ayırım xızmetler birneshe xızmet túrin usınadı.[5]

Mobil sociallıq media

Mobil sociallıq media smartfonlar hám planshetler sıyaqlı mobil qurılmalarda sociallıq medianı paydalanıwdı bildiredi. Ol óziniń hámme jerde bar bolıwı menen ózgeshelenedi, sebebi paydalanıwshılar endi kompyuterde qatnasıw ushın stol basında bolıwı shárt emes. Mobil xızmetler paydalanıwshınıń házirgi ornın qollanıp, sol orınǵa baylanıslı maǵlıwmat, baylanıslar yamasa xızmetlerdi usına aladı.

Andreas Kaplannıń pikirinshe, mobil sociallıq media xızmetleri tórt túrge bólinedi:[26]

  • Keńislik-waqıt ólshewshiler (orın hám waqıtqa baylanıslı): Belgili bir waqıtta belgili bir orınǵa tiyisli xabarlar almasıw (jolda tıǵılıs haqqında jazıw)
  • Keńislik-ornalastırıwshılar (tek orınǵa baylanıslı): Belgili bir orınǵa tiyisli, basqalar tárepinen keyinirek oqılatuǵın jazıwlar/xabarlar (mısalı, restoran haqqında pikir)
  • Tez-taymerler (tek waqıtqa baylanıslı): Tezlikti arttırıw ushın dástúrli sociallıq media mobil qosımshalarınıń kóshiriliwi (mısalı, status jańalawların jiberiwde)
  • Ásten-taymerler (orın yamasa waqıtqa baylanıslı emes): Dástúrli sociallıq media qosımshalarınıń mobil qurılmalarǵa kóshiriliwi (mısalı, video kóriw)

Elementler hám funkciya

Virallıq

Geybir mazmun viral túrde tarqalıw potencialına iye, bul viral infekciyalardıń adamnan adamǵa juǵımlı túrde tarqalıwına uqsatıw. Bir paydalanıwshı óziniń tarmаǵı boyınsha post tarqatadı, bul basqa paydalanıwshılardıń da solay islewine alıp keledi. Salıstırmalı túrde belgisiz paydalanıwshınıń postı bir neshe saаt ishinde kóp sanlı adamlarǵa jetip barıwı múmkin. Virallıq kepillengen emes; az ǵana postlar bunday ótiwdi ámelge asıradı.

Viral marketing kampaniyaları biznes ushın ayırıqsha tartımlı, sebebi olar dástúrli marketing kampaniyalarına salıstırǵanda az ǵana ǵárejet penen keń kólemli járiyalaw qamtıwın ámelge asıra aladı. Kommerciyalıq emes shólkemler hám aktivistler de mazmundı viral túrde tarqatıwǵa háreket etiwi múmkin.

Sociallıq media saytları paydalanıwshılarǵa mazmundı qayta bólisiwge járdem beriw ushın arnawlı funkciyalardı usınadı, mısalı, X hám Facebooktıń "unatıw" opciyası.

Botlar

Botlar - bul internette isleytuǵın avtomatlastırılǵan baǵdarlamalar.[27] Olar kóp baylanıs wazıypaların avtomatlastıradı. Bul bot jetkerip beriwshiler industriyasınıń payda bolıwına alıp keldi.[28]

Chatbotlar hám sociallıq botlar unatıw, kommentariy qaldırıw hám izlew sıyaqlı adam háreketin eliklew ushın baǵdarlanǵan. Botlar sociallıq media marketingti jeńillestiriw ushın da islep shıǵılǵan.[29] Botlar marketing industriyasın analitikalıq dáwirge alıp keldi, sebebi botlar adam hám bot óz-ara tásirin ajıratıwdı qıyınlastıradı.[30] Ayırım botlar platformalardıń paydalanıw shártlerin buzadı, bul botlardı kategoriyalı túrde joq etiw ushın tıyım hám kampaniyalarǵa alıp keliwi múmkin.[31] Botlar hátte tıyımlardı aylanıp ótiw ushın haqıyqıy adamlar sıpatında kóriniw múmkin.[32]

'Kiborglar' - bot járdeminde isleytuǵın adamlar yamasa adam járdeminde isleytuǵın botlar[32]—jalǵan xabar tarqatıwdan baslap marketing dábdebe jaratıwǵa shekem, nızamlı hám nızamsız maqsetler ushın qollanıladı.[33][34][35] Nızamlı dep esaplanǵan keń tarqalǵan qollanıw belgili bir waqıtta post jaylastırıwdı óz ishine aladı.[36] Adam post mazmunın jazadı, al bot onı belgili bir waqıtta jaylastıradı. Basqa jaǵdaylarda, kiborglar jalǵan xabar tarqatadı.[32] Kiborglar "qolǵap quwırshaqları" sıpatında islewi múmkin, bunda bir adam basqa birew bolıp kóriniw yamasa hár biri adam bolıp kórinetuǵın bir neshe akkauntlardı basqaradı.

Patentler

AQSHta sociallıq mediaǵa baylanıslı kóp sanlı patentler bar, olar tez ósip atır. 2020-jılǵa kelip[jańalanǵan], AQSHta 5000 nan artıq sociallıq media patent ótinishleri járiyalanǵan.[37] Tek 100 den azǵana aslam patent berilgen.[38]

Platforma konvergenciyası

Texnologiyalıq konvergenciyanıń bir kórinisi sıpatında, hár qıylı sociallıq media platformaları ózleriniń dáslepki kólemlerinen tıs funkciyalardı ózlestirip, bir-biri menen kóbirek qabatlasıp baratır.

Mısal retinde - bul sociallıq oraylıq sayt Facebook tıń 2007-jıl may ayında integraciyalanǵan video platformasın iske túsiriwi,[39] hám Instagram nıń, onıń dáslepki kólemi tómen ólshemli foto bólisiw bolǵan, sherek minutlıq 640×640 piksellik videolardı bólisiw imkaniyatın kirgiziwi[40] (keyin ólshemi úlkeytirilgen bir minutqa shekem uzaytılǵan). Instagram keyinirek Snapchat tárepinen keń tarqatılǵan storieslerdi (24 saattan soń ózi joq bolatuǵın qısqa videolar) hám izleniwi múmkin videolar ushın IGTV ni ámelge asırdı.[41] Keyin storiesler YouTube tárepinen de qabıl etildi.[42]

X, dáslepki kólemi tekst tiykarındaǵı mikroblog bolǵan, keyinirek foto bólisiwdi qabıl etti,[43] soń video bólisiwdi,[44][45] al keyin YouTubetıń Creator Studiosınan soń biznes paydalanıwshılar ushın media studiyasın qostı.[46]

Talqılaw platforması Reddit sırtqı súwret bólisiw platforması Imgur dı almastırıwshı integraciyalanǵan súwret jaylastırıwshını qostı,[47] soń ishki video jaylastırıw xızmetin,[48] al keyin Imgur-dan belgili bolǵan súwret gallereyaların (bir postta bir neshe súwret) qostı.[49] Imgur video bólisiwdi ámelge asırdı.[50][51]

YouTube tek tekst postları hám sorawnamalardı bólisiw ushın Community funksiyasın iske túsirdi.

Paydalanıw statistikası

Statista maǵlıwmatlarında, 2022-jılı dúnya boyınsha shama menen 3.96 milliard adam sociallıq medianı paydalanǵan. Bul kórsetkish 2020-jılǵı 3.6 milliardtan ósken.[52]

Tómende Statista maǵlıwmatlarına tiykarlanıp, 2024-jıl yanvar ayındaǵı [jańalanǵan] aktiv paydalanıwshılar sanına qaray eń kóp qollanılatuǵın sociallıq tarmaq xızmetleriniń dizimi berilgen.[53]

2024-jıl yanvar ayındaǵı eń kóp paydalanıwshıǵa iye sociallıq tarmaq xızmetleri[54]
# Tarmaq Paydalanıwshılar sanı (million) Islep shıǵarıwshı mámleket
1 Facebook 3,049 AQSH
2 YouTube 2,491 Amerika qurama shtatları
3 WhatsApp 2,000 Amerika qurama shtatları
3 Instagram 2,000 Amerika qurama shtatları
5 TikTok 1,526 Qıtay
6 WeChat 1,336 Qıtay
7 Facebook Messenger 979 Amerika qurama shtatları
8 Telegram 800 Rossiya
9 Douyin 752 Qıtay
10 Snapchat 750 Amerika qurama shtatları
11 Kuaishou 685 Qıtay
12 Twitter 619 Amerika qurama shtatları

Qollanılıwı: pandemiyaǵa shekem

2009-jılǵı izertlew kórsetkendey, jeke ózgeshelikler sociallıq medianı kim paydalanatuǵının túsindiriwge járdem beriwi múmkin: ekstraversiya hám ashıqlıq sociallıq media menen unamlı qarım-qatnasqa iye, al emocional turaqlılıq sociallıq media menen unamsız qıyallanǵan qatnasqa iye.[55] 2015-jılǵı izertlew xabarlaǵanınday, sociallıq salıstırıw baǵdarı joqarı bolǵan adamlar, sociallıq salıstırıw baǵdarı tómen adamlarǵa qaraǵanda sociallıq medianı kóbirek paydalanatuǵın bolıp kórinedi.[56]

Common Sense Media xabarlaǵanınday, AQSHta 13 jastan kishi balalar sociallıq tarmaq xızmetlerin paydalanǵan, biraq kóp sociallıq media saytları paydalanıwshılardıń 13 yamasa onnan úlken bolıwın talap etedi.[57] 2017-jılı kompaniya tuwılǵannan 8 jasqa shekemgi balalardıń ata-anaları arasında sorawnaмa ótkizip, bul jastaǵı balalardıń 4% i Instagram, Snapchat yamasa (házirgi waqıtta jumıs islemeytuǵın) Musical.ly sıyaqlı sociallıq media saytların "kóbinese" yamasa "geyde" paydalanatuǵının xabarladı.[58] Olardıń 2019-jılǵı sorawnaması 8-16 jas aralıǵındaǵı amerikalılar arasında ótkizilip, 8-12 jas aralıǵındaǵı balalardıń shama menen 31% i sociallıq medianı paydalanatuǵının anıqladı.[59] Sol sorawnamada 16-18 jastaǵı jasóspirimlerden sociallıq medianı paydalanıwdı qashаn baslaǵanı soralǵanda, orta jas 14 bolǵan, biraq 28% i 13 jasqa tolmastan aldın paydalanıwdı baslaǵanın aytqan.

Pandemiya waqtındaǵı paydalanıw

Jasóspirimler tárepinen paydalanıw

COVID-19 pandemiyası waqtında sociallıq media kommunikaciyada áhmiyetli rol atqardı.[60] 2020-jılı iyun ayında Cartoon Network hám Cyberbullying Research Center tárepinen ótkizilgen sorawnamada Amerika jasóspirimleriniń (9-12 jas) arasında eń kóp qollanılatuǵın qosımsha YouTube (67%) ekenligin anıqladı.[61] (Jas ósken sayın, jasóspirimlerdiń sociallıq media qosımshaları hám oyınlardı paydalanıw itimallıǵı artqan.) Soǵan uqsas, Common Sense Medianıń 2020-jılı 13-18 jas aralıǵındaǵı amerikalılar arasında ótkizgen sorawnaması YouTubetıń eń kóp tarqalǵanın kórsetti (13-18 jaslılardıń 86% i paydalanǵan).[62] Balalar ósken sayın, olar sociallıq media xızmetlerin kóbirek paydalanıp, YouTubetı mazmun qabıllawda jiyirek qollanǵan.

2019-2020-jıllarda AQSH jasóspirimleriniń (9-12 jas) paydalanǵan qosımshaları[61]
Platforma Ulıwma Balalar Qızlar 9 jasar balalar 12 jastaǵı balalar
YouTube 67% 68% 66% 53.6% 74.6%
Minecraft 48% 61% 35% 43.6% 49.9%
Roblox 47% 44% 49% 41.2% 41.7%
Google Classroom 45% 48% 41% 39.6% 49.3%
Fortnite 31% 43% 20% 22.2% 38.9%
TikTok 30% 23% 30% 16.8% 37%
YouTube Kids 26% 24% 28% 32.7% 22.1%
Snapchat 16% 11% 21% 5.6% 22.3%
Facebook Messenger Kids 15% 12% 18% 19.1% 10.4%
Instagram 15% 12% 19% 3% 28.8%
Discord 8% 11% 5% 0.7% 14.4%
Facebook 8% 6% 9% 2.2% 15%
Twitch 5% 7% 2% 1.0% 9.9%
Joqarıda aytılǵanlardıń heshqaysısı 5% 6% 5% 9.6% 3.3%
2020-jılı (13-18 jas) hám 2017-jılı (10-18 jas) AQSH balaları tárepinen paydalanılǵan sociallıq media platformaları[62]
Platforma 2020 2017
YouTube 86% 70%
Instagram 69% 60%
Snapchat 68% 59%
TikTok 47% N/A
Facebook 43% 63%
Twitter 28% 36%
Reddit 14% 6%
Basqa sociallıq tarmaq xızmeti 2% 3%
Sociallıq tarmaq xızmetin paydalanbaw 4% 6%

Úlkenler (eresekler) tárepinen paydalanıw sebepleri

Úlkenler (eresekler) COVID-19 pandemiyasınan aldın sociallıq medianı paydalanıp kelgen bolsa da, kóbirek adamlar sociallıq baylanısta qalıw hám pandemiya jańalıqların alıw ushın onı paydalana basladı.

"Sociallıq media medicinаlıq maǵlıwmat izlew ushın keń qollanıla basladı hám jámiyetshilikti koronavirus pandemiyası haqqında hár túrli kóz-qarastan maǵlıwmat jıynawǵa qızıqtırdı. Bul kúnleri adamlar úyde qalıwǵa májbúr bolǵanda, sociallıq media xabardarlıqtı arttırıw hám pandemiya jańalıqların jetkeriwde baylanıstırıwshı hám qollap-quwatlawshı quralǵa aylandı."[63]

Densawlıqtı saqlaw xızmetkerleri hám sistemalar sociallıq medianı adamlardıń densawlıq haqqında maǵlıwmat alatuǵın orın sıpatında kóbirek tán ala basladı:

"COVID-19 pandemiyası dáwirinde sociallıq medianı paydalanıw házirgi zaman densawlıqtı saqlaw sistemalarınıń hámme jerde bar bólegi bolıp qalatuǵınday dárejege shekem tezlesti."[64]

Bul jaǵday dezinformaciyanıń tarqalıwına da alıp keldi. 2020-jıl 11-dekabrde, CDC "Háreketke shaqırıw: Infodemiyanı basqarıw" degen xabar shıǵardı.[65]

Biraq, medicinalıq jámiyetshiliktiń basqa wákilleri sociallıq media ǵárezliligi haqqında tásirlengen edi, sebebi ol barǵan sayın áhmiyetli kontekstke hám sonıń ushın "sociallıq tastıyıqlaw hám kúsheytiwdiń deregi"ne aylanıp baratır edi hám olar sociallıq medianı kóbirek paydalanıw zıyanlı bolıwı yamasa bolmawına isenimsiz edi.[66]

Biznes

Kóp biznesler sociallıq medianı marketing, brendlew,[67] járiyalaw, baylanıs, satıwdı xoshametlew, rásmiy emes xızmetker oqıwı/shólkemdi rawajlandırıw, básekiles analizi, jumısqa alıw, qarım-qatnastı basqarıw/sadıqlıq baǵdarlamaları,[26] hám elektron sawda ushın paydalanadı. Kompaniyalar ózleriniń marketing, satıw hám basqa baǵdarlamalarına járdem beriw ushın sáwbetlerdi baqlaw, izlew hám tallaw ushın sociallıq media monitoringi quralların paydalanadı. Qurallar biypul, tiykarǵı qosımshalardan baslap jazılıwǵa tiykarlanǵan qurallarga shekem boladı. Sociallıq media industriya tendenciyaları haqqında maǵlıwmat beredi. Qarjı industriyasında kompaniyalar bazar keypiyatın tallaw ushın sociallıq medianı qural sıpatında paydalanadı. Bular qarjı ónimlerin marketinglawdan baslap, bazar tendenciyaların hám ishki sawda-satıqtı anıqlaw quralı sıpatında paydalanıwǵa shekem sozıladı. Bul imkániyatlardı paydalanıw ushın bizneslerge hár bir platforma ushın paydalanıw boyınsha kórsetpeler kerek.[3]

Sociallıq medianı biznes maqsetlerinde paydalanıw biznestiń óz sociallıq media bar bolıwın tolıq qadaǵalay almaytuǵını sebepli quramalı. Bunıń ornına, ol "sáwbetlesiwge" qatnasıw arqalı óz ornın belgileydi.[68] Biznes sociallıq medianı[69] tutınıwshı-shólkem dárejesinde hám ishki-shólkem dárejesinde paydalanadı.

Sociallıq media tabıslardı kórsetiw hám basqa jaǵdayda ańsat qol jetpeytuǵın/belgisiz bolǵan resurslarǵa kiriwdi jeńillestirip, kárxanalıq iskerligi hám innovaciyanı xoshametlewi múmkin.[70]

Marketing

"Sociallıq media marketing ónimdi yamasa xızmetti járiyalaw hám tutınıwshılar menen baylanıs ornatıwǵa járdem bere aladı. Sociallıq media marketing tólengen media, tabıs mediası hám menshikli mediaǵa bóliniwi múmkin.[71] Tólengen sociallıq media arqalı firmalar sociallıq media platformasında reklama alıp baradı. Tabıs sociallıq media firmalar mápli táreplerde tásir qaldıratuǵın bir nárse islegende hám olar ol haqqında óz erki menen kontent jaylastırǵanda payda boladı. Menshikli sociallıq media - platformanıń óz paydalanıwshıları ushın kontent jaratıw/járiyalaw arqalı ózin járiyalawı.[72]

Tiykarǵı maqsetler - brend haqqında xabardarlıqtı payda etiw, tutınıwshılar menen sáwbet arqalı olardı tartıw (mısalı, tutınıwshılar firma haqqında pikir bildiredi) hám tutınıwshılarǵa xızmet kórsetiw imkaniyatın beriw.[73] Sociallıq medianıń teń qatnaslı baylanısı kúshli shólkemnen tutınıwshılarǵa ótkeredi, sebebi tutınıwshı kontenti keń kólemde kórinedi hám kompaniya tárepinen basqarılmaydı.[74]

Sociallıq media tulǵaları, kóbinese "tásir etiwshiler" dep ataladı, marketologlar tárepinen onlayn túrde ónimler menen kompaniyalardı járiyalaw ushın qáwenderlik berilgen internet-ataqlı adamlardı. Izertlewler kórsetkenindey,[75] bul usınıslar qaysı ónim/xızmetti satıp alıwdı sheshpegen paydalanıwshılardıń, ásirese jas tutınıwshılardıń itibarın tartadı.[76] Tásir etiwshilerdi óz auditoriyasına ónim yamasa xızmetti marketinglaw yamasa járiyalaw ushın paydalanıw ámeliyatı kóbinese tásir etiwshi marketing dep ataladı."

"2013-jılı Birlesken Korollik Reklama Standartları Administraciyası (ASA) ataqlı adamlardı ónim yamasa xızmetti usınıw ushın tólengenligin anıq kórsetiw ushın #spon yamasa #ad heshteglerinen paydalanıwdı usınıs etti. AQSH Federal Sawda Komissiyası usıǵan uqsas kórsetpeler berdi.[77]

Sociallıq media platformaları reklamada belgili bir auditoriyaǵa baǵdarlanıw imkaniyatın beredi. Sociallıq media paydalanıwshıları reklamanı bólisip, pikir bildire aladı, bul passiv tutınıwshılardı aktiv járiyalawshılarǵa hám hátteki óndiriwshilerge aylandıradı.[78] Maqsetti anıqlaw reklama beriwshilerden durıs paydalanıwshılarǵa qalay jetiwdi túsiniw ushın qosımsha kúsh talap etedi.[3] Kompaniyalar házilik (mısalı, shitposting) arqalı básekileslerinen kúlip qoyıwı múmkin.[79] Reklama hatte fanart dóretiwge ilham berip, jańa auditoriyalardı tartıwı múmkin.[80] Heshtegler (mısalı, #ejuice hám #eliquid) qızıǵıwshı paydalanıwshılardı obyektke alıwdıń bir usılı.[81]

Paydalanıwshı kontenti tásir etiwshilerdiń qatnasısız teńlesler tásirin payda etip, tutınıwshılardıń qızıǵıwshılıǵın arttırıwı múmkin. 2012-jılı ótkerilgen izertlew bul baylanıstı úyrenip, teńlesler arasındaǵı baylanıstıń satıp alıw niyetine tásir etiwi múmkinligin bildirdi: sáykeslikti xoshametlewge tikkeley tásir hám ónimge qızıǵıwshılıqtı arttırıw arqalı reklama tásir. Bul izertlew ónim haqqında teńlesler arasındaǵı baylanıs ónimge qızıǵıwshılıqtı arttıradı dep tastıyıqladı.[82]

Ilim

Ilimpazlar ilimiy bilimler hám izertlewlerin bólisiw ushın ResearchGate, LinkedIn, Facebook, X hám Academia.edu sıyaqlı sociallıq media platformalarınan paydalanadı.[83] Eń kóp qollanılatuǵın platformalar - X hám bloglar. Sociallıq medianı qollanıw ilimpazlar, jurnalistler hám jámiyet arasındaǵı óz-ara baylanıstı jaqsılaǵanı haqqında xabarlar bar. 2010-jıl 1-sentyabrden 2011-jıl 31-avgustqa shekem X platformasında ilim menen baylanıslı 495,000 nan aslam pikir bólisildi.[84] Ilim menen baylanıslı bloglar jámiyettiń ilimdi úyreniw, izbe-iz qızıǵıw hám talqılaw qızıǵıwshılıǵına juwap beredi hám motivaciya beredi. Jazıwlar tez jazılıwı múmkin hám oqıwshılarǵa avtorlar menen real waqıtta óz-ara baylanısta bolıwǵa imkaniyat beredi.[85] Klimattıń ózgeriwin izertlew kontekstinde ótkerilgen bir izertlew klimatolog ilimpazlar hám ilimiy institutlar onlayn talqılawda minimallıq rol atqarǵanın hám húkimetlik emes shólkemler tárepinen alǵa ilgerlegenin bildirdi.[86]

Akademiya

Akademikler sociallıq media belsendiligin akademiyalıq basılımlardı bahalaw,[87] jámiyetlik pikirdi ólshew,[88] tásir etiwshi akkauntlardı anıqlaw,[89] yamasa ideyalar yamasa sheshimlerdi crowdsourcing etiw ushın paydalanadı.[90] Facebook, X sıyaqlı sociallıq media platformaları da sezimlerdi analizlew arqalı saylaw nátiyjelerin boljaw ushın birlestirip qollanıladı.[91] Qosımsha sociallıq media (mısalı, YouTube, Google Trends) dawıs beriwshilerdiń keńirek segmentine jetip barıw, mediaga tán birjaqlılıqtı minimallastırıw hám ortasha haqıyqıy dawıs úlesinen yarım procent ayrılıp turatuǵın saylaw boljamların arzan bahalawga qollanılıwı múmkin.[92]

Oqıw ornına qabıllaw

Ayırım jerlerde oqıwshılar sociallıq media parolların mektep administraciyasına tapsırıwǵa májbúr bolǵan.[93] Oqıwshılardıń sociallıq media qupıyalıǵın qorǵaytugın nızamlar az. ACLU sıyaqlı shólkemler qupıyalıqtı qorǵawdı kúsheytiwdi talap etedi. Olar akkaunt maǵlıwmatların beriwge qısım kórsetilgen oqıwshılardı qarsılıq kórsetiwge shaqıradı.

Kolledjler hám universitetler qabıllaw processi dawamında ótinish beriwshilerdiń sociallıq media profillerinen ibarat internet xızmetlerine kiriwi múmkin. Joqarı oqıw ornına tayarlıq xızmetlerin kórsetiwshi Kaplan, Inc korporaciyasınıń maǵlıwmatları boyınsha, 2012-jılı qabıllaw xızmetkerleri ótinish beriwshiler haqqında kóbirek maǵlıwmat alıw ushın 27% jaǵdayda Google, 26% jaǵdayda Facebook paydalanǵan.[94] Sociallıq media betlerinde gúmanlı materiallar bar oqıwshılar qabıllaw processinen shıǵarılıwı múmkin.

"2017-jıl iyul ayında Amerikanıń Kollej Registratorları hám Qabıllaw Xızmetkerleri Assocaciyası tárepinen ótkerilgen bir sorawnama boyınsha, respondentlerdiń 11 procenti sociallıq media mazmunı tiykarında talabandı qabıllawdan bas tartqanın bildirgen. Bul kórsetkish Birinshi dúzetiwge tiyisli bolǵan mámleketlik institutlardıń 8 procentin óz ishine aladı. Soraw-juwap nátiyjesinde institutlardıń 30 procenti ótinish beriwshilerdiń jeke sociallıq media akkauntların hesh bolmaǵanda geyde qarap shıǵıwın moyınlaǵan."[95]

Sud isleri

Sociallıq media kommentariyaları hám súwretleri jumıs nızamı, balaǵa ǵamxorlıq/balanı qollap-quwatlaw hám mayıplıq talapları boyınsha sud islerinde qollanılǵan. Apple xızmetkeri óz jumıs beriwshisin Facebook ta sınǵa alǵannan keyin, ol jumıstan shıǵarıldı. Burınǵı xızmetker Apple kompaniyasın ádalatsız bosatıw boyınsha sudqa bergen waqtında, sud xızmetkerdiń Facebook jazıwların teksergennen soń, jazıwlar Apple siyasatın buzǵanın aytıp, Apple paydasına qarar shıǵarǵan.[96] Bir jup ajırasqannan keyin, er adam "repperdiń burınǵı hayalın óltiriw fantaziyaları haqqında aytqan" qosıq sózlerin jaylastırıp, qorqıtıwlar járiyalaǵan. Sud onı ayıplı dep esaplaǵan.[96] Mayıplıq talabı boyınsha bir iste, jumısta qulaǵan hayal óziniń birotala jaraqatlanǵanın aytqan; jumıs beriwshi onıń sociallıq media jazıwların onıń talabına qarsı dalil retinde qollanǵan.[96]

Densawlıq

Jasóspirimler

Sociallıq media jasóspirimler densawlıǵı ushın qollap-quwatlaw sistemasın usına aladı, sebebi ol olardı ózi ushın áhmiyetli dep esaplaǵan densawlıq máselelerine dıqqatın qaratıwǵa imkaniyat beredi.[97] Mısalı, semizlikti emlewden ótip atırǵan jasóspirimlerdegi klinikalıq izertlewde, qatnasıwshılar sociallıq media olardı jeke salmaǵın túsiriw mazmunına hám basqa semiz jasóspirimlerdegi sociallıq qollap-quwatlawǵa kiriwine imkaniyat bergenin aytqan.[98][99]

Sociallıq media densawlıq haqqında maǵlıwmat bere alsa da, ádette bul maǵlıwmattıń sapasın támiyinlew mexanizmi joq.[99] Milliy As Buzılıwları Assocaciyası salmaǵın túsiriw mazmunı menen nadurıs maǵlıwmatqa tásirlengen hayallar arasındaǵı tartipsiz awqatlanıw arasında joqarı baylanıs bar ekenin xabarladı.[99] Densawlıq sawatlılıǵı paydalanıwshılarǵa bunday mazmundı anıqlaw/aldın alıw kónlikpelerin beredi. Húkimetler hám jámiyetlik densawlıq shólkemleri tárepinen densawlıq sawatlılıǵın arttırıw boyınsha kórsetilgen háreketler sheklengen tabısqa eriskenin bildirdi.

Anoreksiyaǵa qarsı saytlar sıyaqlı sociallıq media, ásirese jasóspirimlerde, sociallıq media arqalı zıyanlı densawlıqqa baylanıslı háreketlerdi kúsheytip, zıyan keltiriw qáwpin arttıradı dep xabarlanadı.[100]

Pandemiya

Koronavirus pandemiyası waqtında, hár tárepleme nadurıs maǵlıwmatlar sociallıq media arqalı keń tarqaldı.[101] Burmalanıp kórsetiwge duwshar bolǵan temalar emlewdi, juqtırıwdan saqlanıwdı, vakcinaciyalanıwdı hám jámiyetlik siyasattı óz ishine aldı. Bir waqıttıń ózinde, húkimetler hám basqalar jámiyetlik siyasattı qollap-quwatlaw ushın durıs hám nadurıs maǵlıwmatlardı basıp qoyıwǵa sociallıq media platformalarına tásir etti.[102] Sociallıq medianı kóbirek paydalanıw teoriyalardı qabıl etiwge kóbirek baylanıslı bolǵanı xabarlandı, bul psixikalıq densawlıqtıń jamanlasıwına[103] hám jámiyetlik densawlıq usınıslarına az ámel etiwge alıp keldi.[104]

Ǵárezlilik

Sociallıq media platformaları ǵárezlilikke baylanıslı háreketler ushın qolaylı ortalıq bolıwı múmkin, izertlewler shekten tıs paydalanıw ǵárezlilikke uqsas belgilerge alıp keliwi múmkinligin kórsetedi. Bul belgilerge májbúriy tekserip turıw, kewil-keyiptiń ózgeriwin hám sociallıq medianı paydalanbaw waqtında ózin jaman seziwdi óz ishine aladı, bul betpe-bet sociallıq qarım-qatnaslardıń azayıwına hám jeke qarım-qatnaslar hám jalǵızlıq seziminiń jamanlasıwına alıp keliwi múmkin.[105]

Uyqınıń buzılıwı

2017-jılǵı izertlew uyqınıń buzılıwı menen sociallıq medianı paydalanıw arasındaǵı baylanıs haqqında xabarladı. Ol kompyuter/telefon displeylerinen shıǵatuǵın kók jaqtılıq - hám waqıttıń dawamınlıǵınan góre jiyiligi, "obsessiv 'tekserip turıw'" dep atalatuǵın uyqınıń buzılıwın boljaydı dep juwmaq shıǵardı.[106] Sociallıq medianı paydalanıw menen uyqınıń buzılıwı arasındaǵı baylanıs jas úlkenler ushın klinikalıq aqıbetlerge iye.[107] Jaqında ótkerilgen izertlew háptesine sociallıq medianı eń kóp paydalanatuǵın adamlarda uyqınıń eń kóp buzılıwı kózge taslanǵanın kórsetti. Kúnine sociallıq medianı paydalanıwdıń orta esap penen waqtı 61 minut boldı. Hayallarda uyqınıń buzılıwınıń joqarı dárejesi kóbirek ushırasıwı itimal.[108] Kóplegen jasóspirimler túnde telefonlarında uzaq waqıt otırıwdan uyqısızlıqqa ushıraydı, bul olardı mektepte sharshaǵan hám dıqqatsız qıladı.[109] 2011-jılǵı izertlew Facebook ta ótkerilgen waqıt GPA menen keri baylanısta ekenin kórsetti, biraq uyqınıń buzılıwı menen baylanıs anıqlanbaǵan.[110]

Emocionallıq tásirler

Sociallıq medianıń izertlengen tásirleriniń biri - 'Facebook depressiyası', ol sociallıq mediada júdá kóp waqıt ótkiziw jasóspirimlerge tásir etedi.[8] Bul adamnan qashıwǵa alıp keliwi múmkin, ol jalǵızlıq hám óz-ózine tómen baha beriwdi kúsheytiwi múmkin.[8] Sociallıq media paydalanıwshılardı aylandırıwdı dawam etiwge xoshametlewshi kontentti tańlaydı.[107] Izertlewler balalardıń óz-ózine baha beriwi unamlı pikirler menen unamlı tásir etiletuǵının hám keri pikirler yamasa pikirlerdiń joqlıǵı menen keri tásir etiletuǵının kórsetedi. Bul óz-ózin qabıl etiwge tásir etti.[111] 2017-jılı 6,000 ǵa jaqın jasóspirimlerde ótkerilgen izertlew, sociallıq medianı paydalanıwda ǵárezlilikke uqsas belgileri bar dep xabarlaǵanlar óz-ózine tómen baha beriw hám depressiya belgileriniń joqarı dárejesi haqqında xabarlaw itimallıǵı joqarı ekenin kórsetti.[112]

Ekinshi emocionallıq tásir - sociallıq media tulǵasızlanıw, ol ambivalentlik, emocionallıq sharshaǵanlıq hám depersonalizaciya dep anıqlanadı. Ambivalentlik - sociallıq medianı paydalanıwdan payda haqqında túsinbewshilik. Emocionallıq sharshaǵanlıq - sociallıq medianı paydalanıwdan stress. Depersonalizaciya (tulǵasızlanıw) - sociallıq mediadan emocionallıq uzaqlasıw. Tulǵasızlanıwdıń bul úsh faktorı sociallıq mediada dawam etiw itimallıǵına keri tásir etedi.[113]

Úshinshi emocionallıq tásir - "qaldırıp ketiwden qorqıw" (FOMO), ol "basqalar ózi joq bolǵan qızıqlı waqıyalardı bastan keship atırǵan bolıwı múmkin degen keń tarqalǵan qorqınısh".[114] Bul sociallıq mediadaǵı doslarǵa kóbirek itibar beriwge baylanıslı.[114]

Sociallıq media sonday-aq Twitter medicinaǵa baylanıslı jámááti ushın islegenindey qollap-quwatlaw usına aladı.[115] X densawlıqtı saqlaw qánigeleri hám studentler arasında akademiyalıq talqılawlardı ámelge asırdı, sol waqıtta bul adamlar ushın qollap-quwatlawshı jámáátti támiyinlep, aǵzalarǵa bir-birin like, kommentariyalar hám postlar arqalı qollap-quwatlawǵa imkaniyat berdi.[116] Sociallıq mediaǵa kiriw ómirlik joldaslarınıń óliminen hám dosları hám jaqınlarınan geografiyalıq uzaqlıqtan keyin, úlken jastaǵı adamlardı baylanısta saqlawdıń bir usılın usındı.[117]

Baylanıs

Sociallıq media hár túrli mádeniyatlarda baylanısıwdıń hár qıylı usıllarına qaramastan, kóp sanlı mádeniyat almasıwına hám mádeniyatlar aralıq baylanısqa imkaniyat beredi.[118]

Sociallıq media jaslardıń baylanısıw usılına tásir etti, tildiń jańa formaların kirgizdi.[119] Jańa qısqartıwlar waqıttı únemleydi, bul "LOL" mısalında kórsetilgen, ol "qattı dawıslap kúliw" ushın keń tarqalǵan qısqartpa.

Heshteg maǵlıwmat izlewdi ańsatlastırıw hám paydalanıwshılarǵa basqalardıń dıqqatın tartıw úmitinde qızıǵıwshılıq temalardı atap kórsetiw imkaniyatın beriw ushın jaratılǵan. Heshtegler háreketke járdem beriw, kontentti keleshekte paydalanıw ushın belgilew hám basqa paydalanıwshılarǵa talqılawǵa úles qosıw imkaniyatın beriw ushın qollanılıwı múmkin.[120]

Ayırım jaslar ushın, sociallıq media hám xabar jazısıw kóbinese jeke baylanıslardıń ornın basqan, pandemiya sebebinen bólekleniwden beter bolǵan, sáwbet hám basqa da sociallıq kónlikpelerdiń rawajlanıwın keshiktirgen.[121]

Kontent iyeligi

Sociallıq media kontenti paydalanıwshılar tárepinen jaratıladı. Biraq, kontent (mazmun) iyeligi paydalanıwshılar kelisim bergen Xızmet Kórsetiw Shártleri menen anıqlanadı. Platformalar mazmunǵa kiriwdi basqaradı hám onı úshinshi táreplerge beriw múmkin.[122]

Hár túrli sociallıq media platformaları.

Platformalardıń shártleri hár qıylı bolsa da, ulıwma olar barlıǵı paydalanıwshılardıń avtorlıq huqıqı qorǵalatuǵın jumısların platformanıń qálewinshe paydalanıwǵa ruqsat beredi.[123]

2012-jılı Facebook tárepinen satıp alınǵannan keyin, Instagram paydalanıwshılardan ruqsat soramay yamasa olardı tólemsiz mazmundı járiyalawlarda paydalanıwdı niyetlegenin kórsetti.[124][125] Keyin bul ózgerislerdi qaytardı, sol waqıttaǵı CEO Kevin Systrom xızmet kórsetiw shártlerin jańalawǵa wáde berdi.[126][127]

Derekler

  1. ↑ 1,0 1,1 Kietzmann, Jan H.; Hermkens, Kristopher (2011). "Social media? Get serious! Understanding the functional building blocks of social media". Business Horizons 54 (3): 241–251. doi:10.1016/j.bushor.2011.01.005. http://summit.sfu.ca/item/18103.  Silteme kórsetiwdegi qátelik: Invalid <ref> tag; name "Kietzmann" defined multiple times with different content
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 Obar, Jonathan A.; Wildman, Steve. "Social media definition and the governance challenge: An introduction to the special issue". Telecommunications Policy 39 (9): 745–750. doi:10.2139/ssrn.2647377.  Silteme kórsetiwdegi qátelik: Invalid <ref> tag; name "SMDefinition" defined multiple times with different content
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Kaplan, Andreas M. (2010). Users of the world, unite! The challenges and opportunities of social media. Bloomington, Indiana: Kelley School of Business.  Silteme kórsetiwdegi qátelik: Invalid <ref> tag; name "usersoftheworld" defined multiple times with different content
  4. ↑ Fuchs, Christian. Social media: a critical introduction, 2nd, Los Angeles London New Delhi Singapore Washington DC Melbourne: SAGE, 2017. ISBN 978-1-4739-6683-3. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Boyd, Danah M.. Social Network Sites: Definition, History, and Scholarship.  Silteme kórsetiwdegi qátelik: Invalid <ref> tag; name "boydEllison" defined multiple times with different content
  6. ↑ 6,0 6,1 Dijck, Jose van. [[[:Úlgi:Google books]] The Culture of Connectivity: A Critical History of Social Media].  Silteme kórsetiwdegi qátelik: Invalid <ref> tag; name "Dijck" defined multiple times with different content
  7. ↑ Schivinski, Bruno; Brzozowska-Woś, Magdalena. "Exploring the Role of Social Media Use Motives, Psychological Well-Being, Self-Esteem, and Affect in Problematic Social Media Use". Frontiers in Psychology 11: 3576. doi:10.3389/fpsyg.2020.617140. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Schurgin O'Keeffe, Gwenn; Clarke-Pearson, Kathleen. "The impact of social media on children, adolescents, and families". Pediatrics 127 (4): 800–804. doi:10.1542/peds.2011-0054. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21444588/.  Silteme kórsetiwdegi qátelik: Invalid <ref> tag; name "Schurgin-2011" defined multiple times with different content
  9. ↑ Agichtein, Eugene; Castillo, Carlos (2008). Finding high-quality content in social media. 
  10. ↑ Tao, Xiaohui; Huang, Wei. Special issue on knowledge management of web social media. 
  11. ↑ Pavlik, John; MacIntoch, Shawn. Converging Media 4th Edition. New York, NY: Oxford University Press, 2015 — 189 bet. ISBN 978-0-19-934230-3. 
  12. ↑ „How Social Media Affects Your Teen's Mental Health: A Parent's Guide“ (en). Yale Medicine. Qaraldı: 24-may 2024-jıl.
  13. ↑ „Social Media and Teen Mental Health“ (en). The Annie E. Casey Foundation (10-avgust 2023-jıl). Qaraldı: 24-may 2024-jıl.
  14. ↑ Raffoul, Amanda (2023). "Impact of social media on mental health". Journal of Health Psychology 27 (3): 123-135. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10752512/. 
  15. ↑ Raffoul, Amanda (2023). "Impact of social media on mental health". Journal of Health Psychology 27 (3): 123-135. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10752512/. 
  16. ↑ Stacy. „Getting Started Computing at the AI Lab“. MIT Artificial Intelligence Laboratory (7-sentyabr 1982-jıl). 23-mart 2019-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  17. ↑ Edwards. „The Lost Civilization of Dial-Up Bulletin Board Systems“. The Atlantic (4-noyabr 2016-jıl). Qaraldı: 5-fevral 2018-jıl.
  18. ↑ „CMOS Sensors Enable Phone Cameras, HD Video“. NASA Spinoff. NASA (2017). Qaraldı: 6-noyabr 2019-jıl.
  19. ↑ 19,0 19,1 Ngak. „Then and now: a history of social networking sites“. CBS news (6-iyul 2011-jıl). Qaraldı: 26-yanvar 2018-jıl.
  20. ↑ „A Brief History of Social Media & timeline - 1973 to 2021“ (en). Dewzilla (11-fevral 2020-jıl). 23-oktyabr 2020-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 1-iyun 2022-jıl.
  21. ↑ Nielsen Company. „Social Networks Blogs Now Account for One in Every Four and a Half Minutes Online“. Nielsen (15-iyun 2010-jıl). 6-may 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 30-aprel 2015-jıl.
  22. ↑ Sterling. „Nearly 80 percent of social media time now spent on mobile devices“. Marketing Land (4-aprel 2016-jıl). Qaraldı: 29-avgust 2022-jıl.
  23. ↑ „Global Social Media Statistics“ (en-GB). DataReportal – Global Digital Insights. Qaraldı: 18-fevral 2023-jıl.
  24. ↑ „social media“. Merriam-Webster. Qaraldı: 2-mart 2022-jıl.
  25. ↑ Aichner, Thomas; Jacob, Frank H. (March 2015). "Measuring the Degree of Corporate Social Media Use". International Journal of Market Research 57 (2): 257–275. doi:10.2501/IJMR-2015-018. https://www.researchgate.net/publication/283073224. 
  26. ↑ 26,0 26,1 Kaplan, Andreas M. (March–April 2012). "If you love something, let it go mobile: Mobile marketing and mobile social media 4x4". Business Horizons 55 (2): 129–139. doi:10.1016/j.bushor.2011.10.009.  Silteme kórsetiwdegi qátelik: Invalid <ref> tag; name "mobileKaplan" defined multiple times with different content
  27. ↑ „bots“. Dictionary.com. Qaraldı: 11-may 2017-jıl.
  28. ↑ „DemTech | Industrialized Disinformation: 2020 Global Inventory of Organized Social Media Manipulation“ (en-GB). demtech.oii.ox.ac.uk. Qaraldı: 10-aprel 2024-jıl.
  29. ↑ Castronovo, Cristina; Huang, Lei (2012). "Social Media in Alternative Marketing Communication Model". Journal of Marketing Development & Competitivness 6: 117–136. 
  30. ↑ Baym, Nancy K. (October 7, 2013). "Data Not Seen: The uses and shortcomings of social media metrics". First Monday 18. 
  31. ↑ „Terms of Use“ (en). help.instagram.com. Qaraldı: 26-iyun 2017-jıl.
  32. ↑ 32,0 32,1 32,2 Chu, Z.; Gianvecchio, S.. "Detecting automation of Twitter accounts: Are you a human, bot, or cyborg?". IEEE Transactions on Dependable and Secure Computing 9: 811–824.  Silteme kórsetiwdegi qátelik: Invalid <ref> tag; name "cgwj" defined multiple times with different content
  33. ↑ Stone-Gross, B.. The Underground Economy of Spam: A Botmaster's Perspective of Coordinating Large-Scale Spam Campaigns. http://static.usenix.org/events/leet11/tech/full_papers/Stone-Gross.pdf. 
  34. ↑ House, Arthur. "The real cyborgs - in-depth feature about people merging with machines". Telegraph.co.uk. http://s.telegraph.co.uk/graphics/projects/the-future-is-android/index.html. 
  35. ↑ Schreckinger. „Inside Trump's 'cyborg' Twitter army“. Politico (30-sentyabr 2016-jıl). Qaraldı: 29-avgust 2022-jıl.
  36. ↑ Pilon. „50 Social Media Management Tools for your Business“ (en-us). Small Business Trends (11-mart 2021-jıl). Qaraldı: 26-mart 2021-jıl.
  37. ↑ „USPTO search on published patent applications mentioning "social media"“. Appft.uspto.gov. 15-sentyabr 2018-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 24-aprel 2012-jıl.
  38. ↑ „USPTO search on issued patents mentioning "social media"“. Patft.uspto.gov. 24-fevral 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 24-aprel 2012-jıl.
  39. ↑ Cashmore. „Facebook Video Launches: YouTube Beware!“. Mashable (25-may 2007-jıl). Qaraldı: 15-iyun 2017-jıl.
  40. ↑ „Introducing Video on Instagram“ (en). Instagram (20-iyun 2013-jıl).
  41. ↑ Livesay. „Instagram Video Length Guide (An Easy Cheat Sheet)“. Animoto (13-aprel 2022-jıl). Qaraldı: 29-avgust 2022-jıl.
  42. ↑ Alexander. „YouTube is rolling out its Instagram-like Stories feature to more creators“ (en). The Verge (29-noyabr 2018-jıl).
  43. ↑ Parr. „Twitter Rolls Out Photo Sharing to All Users“ (en). Mashable (10-avgust 2011-jıl).
  44. ↑ Kamdar. „Now on Twitter: group Direct Messages and mobile video camera“ (en-us). Twitter (27-yanvar 2015-jıl).
  45. ↑ Rishel. „New ways to tap into video on Twitter“ (en-us). Twitter (21-iyun 2016-jıl). Qaraldı: 29-avgust 2022-jıl.
  46. ↑ Hutchinson. „Twitter Updates Media Studio, Expands Access to All Users“. Social Media Today (15-mart 2017-jıl). Qaraldı: 29-avgust 2022-jıl.
  47. ↑ „r/announcements - Image Hosting on Reddit“. reddit (21-iyun 2016-jıl). Qaraldı: 29-avgust 2022-jıl.
  48. ↑ „r/changelog - [Reddit change Introducing video uploading beta“]. reddit (26-iyun 2017-jıl). Qaraldı: 29-avgust 2022-jıl.
  49. ↑ „Introducing Reddit Image Galleries“. Upvoted (15-iyul 2020-jıl). 16-iyul 2020-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  50. ↑ Liao. „Imgur adds 30-second video uploads so your GIFs can have soundtracks“ (en). The Verge (29-may 2018-jıl).
  51. ↑ „How to Upload Video“. Imgur. 13-iyun 2019-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  52. ↑ „Number of global social network users 2017-2025| Statista“ (en). Statista. 18-avgust 2021-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 29-avgust 2022-jıl.
  53. ↑ „Most popular social networks worldwide as of January 2022, ranked by number of monthly active users (in millions)“. Statista. 29-yanvar 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  54. ↑ „Biggest social media platforms 2024“ (en). Statista. Qaraldı: 5-fevral 2024-jıl.
  55. ↑ Correa, Teresa; Hinsley, Amber W. (October 2009). "Who Interacts on the Web?: The Intersection of Users' Personality and Social Media Use". Computers in Human Behavior 26 (2): 247–253. doi:10.1016/j.chb.2009.09.003. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0747563209001472. 
  56. ↑ Vogel, Erin A.; Rose, Jason P.. "Who compares and despairs? The effect of social comparison orientation on social media use and its outcomes". Personality and Individual Differences 86: 249–56. doi:10.1016/j.paid.2015.06.026. 
  57. ↑ Jargon, Julie (June 19, 2019). "How 13 Became the Internet's Age of Adulthood". https://www.wsj.com/articles/how-13-became-the-internets-age-of-adulthood-11560850201. 
  58. ↑ Rideout. „The Common Sense census: Media use by kids age zero to eight, 2017“. Common Sense Media (19-oktyabr 2017-jıl). Qaraldı: 29-avgust 2022-jıl.
  59. ↑ Rideout. „The Common Sense census: Media use by tweens and teens, 2019“. Common Sense Media (2019).
  60. ↑ Saud, Muhammad; Mashud, Musta'in (2020-09-15). Usage of social media during the pandemic: Seeking support and awareness about COVID-19 through social media platforms. 
  61. ↑ 61,0 61,1 Patchin. „Tween cyberbullying in 2020“. Cartoon Network (2020). 20-oktyabr 2020-jılda túp nusqadan arxivlendi. Silteme kórsetiwdegi qátelik: Invalid <ref> tag; name "Patchin-2020" defined multiple times with different content
  62. ↑ 62,0 62,1 Robb. „Teens and the news: The influencers, celebrities, and platforms they say matter most, 2020“. Common Sense Media (2020). Qaraldı: 29-avgust 2022-jıl. Silteme kórsetiwdegi qátelik: Invalid <ref> tag; name "Robb-2020" defined multiple times with different content
  63. ↑ Saud, Muhammad; Mashud, Musta'in; Ida, Rachmah (2020). "Usage of social media during the pandemic: Seeking support and awareness about COVID-19 through social media platforms" (in en). Journal of Public Affairs 20 (4): e2417. doi:10.1002/pa.2417. ISSN 1479-1854. 
  64. ↑ Wong, Adrian; Ho, Serene; Olusanya, Olusegun; Antonini, Marta Velia; Lyness, David (2021-08-01). "The use of social media and online communications in times of pandemic COVID-19" (in en). Journal of the Intensive Care Society 22 (3): 255–260. doi:10.1177/1751143720966280. ISSN 1751-1437. PMC 8373288. PMID 34422109. https://doi.org/10.1177/1751143720966280. 
  65. ↑ „Call for Action: Managing the Infodemic“ (en). World Health Organization (11-dekabr 2020-jıl). Qaraldı: 31-dekabr 2021-jıl.
  66. ↑ Singh, Shweta; Dixit, Ayushi; Joshi, Gunjan (December 2020). "Is compulsive social media use amid COVID-19 pandemic addictive behavior or coping mechanism?". Asian Journal of Psychiatry 54: 102290. doi:10.1016/j.ajp.2020.102290. ISSN 1876-2018. PMC 7338858. PMID 32659658. 
  67. ↑ Spillane. „5 Indirect Ways Building Social Authority Improves Your Brand“. Business 2 Community (3-yanvar 2013-jıl). Qaraldı: 3-may 2019-jıl.
  68. ↑ Rutledge. „Research Survey“. The Media Psychology Blog. — „One of the tenets of social media is that you can't control your message, you can only participate in the conversation.“. 4-may 2012-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 24-aprel 2012-jıl.
  69. ↑ Meske, Christian; Stieglitz, Stefan (2014-01-15). "Reflektion der wissenschaftlichen Nutzenbetrachtung von Social Software / Reflecting the Scientific Discussion of Benefits Induced by Social Software". I-com 13 (3). doi:10.1515/icom.2014.0015. ISSN 2196-6826. 
  70. ↑ Wang, Wei; Liang, Qiaozhuan; Mahto, Raj V.; Deng, Wei; Zhang, Stephen X. (2020). "Entrepreneurial entry: The role of social media". Technological Forecasting and Social Change 161. doi:10.1016/j.techfore.2020.120337. PMC 7522013. PMID 33012851. 
  71. ↑ Stephen, Andrew T. (2012-10-01) (in en). The Effects of Traditional and Social Earned Media on Sales: A Study of a Microlending Marketplace. https://doi.org/10.1509/jmr.09.0401. 
  72. ↑ Brenner. „What Are Paid, Owned, and Earned Media, and Which One Drives More ROI?“ (en-US). Marketing Insider Group (7-aprel 2022-jıl). Qaraldı: 22-sentyabr 2022-jıl.
  73. ↑ Chaffey, Dave; Ellis-Chadwick, Fiona. Digital Marketing, 5th, Pearson, 2012 — 30–31 bet. ISBN 978-0-273-74610-2. 
  74. ↑ Sorescu, Alina; Frambach, Ruud T. (July 2011). Innovations in Retail Business Models. pp. S3–S16. 
  75. ↑ Newman. „Love It Or Hate It: Influencer Marketing Works“. Forbes (23-iyun 2015-jıl). Qaraldı: 11-noyabr 2017-jıl.
  76. ↑ Dunkley, Lydia (7 February 2017). Reaching The Zolom's Children: Harnessing the Power of Digital Influencers in Film Publicity. https://promotionalcommunications.org/index.php/pc/article/view/85. Retrieved 2017-11-11. 
  77. ↑ „FTC Releases Advertising Disclosures Guidance for Online Influencers“ (en). Federal Trade Commission (5-noyabr 2019-jıl). Qaraldı: 14-may 2021-jıl.
  78. ↑ Viral Advertising in Social Media Participation in Facebook Groups and Responses among College-Aged Users. 2011. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/15252019.2011.10722189. Retrieved 2018-03-07. 
  79. ↑ Hardy. „Wendy's Roasts its Way to Social Media Stardom“. qsrmagazine.com (18-iyun 2018-jıl). Qaraldı: 18-iyun 2018-jıl.
  80. ↑ „Explore the Best Wendysmascot Art“ (en). DeviantArt. Qaraldı: 31-dekabr 2021-jıl.
  81. ↑ From Apple to Werewolf: A content analysis of marketing for e-liquids on Instagram. 
  82. ↑ Wang, Xia (November 2012). Social Media Peer Communication and Impacts on Purchase Intentions: A Consumer Socialization Framework. http://isiarticles.com/bundles/Article/pre/pdf/78294.pdf. 
  83. ↑ Social media for scientists. 2018. doi:10.1038/s41556-018-0253-6. PMID 30482942. 
  84. ↑ Liang, Xuan; Su; Yeo. Building Buzz: (Scientists) Communicating Science in New Media Environments. doi:10.1177/1077699014550092. 
  85. ↑ National Academies Of Sciences, Engineering; Division of Behavioral Social Sciences Education; Committee on the Science of Science Communication: A Research Agenda. Communicating Science Effectively, 2017. DOI:10.17226/23674. ISBN 978-0-309-45102-4. 
  86. ↑ Schäfer, Mike S.. Online communication on climate change and climate politics: a literature review. doi:10.1002/wcc.191. https://wires.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/wcc.191. 
  87. ↑ Haustein, Stefanie (2016). "Grand challenges in altmetrics: Heterogeneity, data quality and dependencies". Scientometrics 108: 413–423. doi:10.1007/s11192-016-1910-9. 
  88. ↑ Yang, Y. "Sentiment Analysis of Tweets on Menu Labeling Regulations in the US.". Nutrients 15. doi:10.3390/nu15194269. 
  89. ↑ Howard, C. "The top sports medicine influencers on X (formerly Twitter).". Journal of Sports Sciences: 1–6. doi:10.1080/02640414.2023.2259723. 
  90. ↑ Mondal, H. "Twitter-based crowdsourcing: What kind of measures can help to end the COVID-19 pandemic faster?". Frontiers in Medicine 9: 961360. doi:10.3389/fmed.2022.961360. 
  91. ↑ Chauhan, P.. "The emergence of social media data and sentiment analysis in election prediction". Journal of Ambient Intelligence and Humanized Computing 12: 2601–2627. doi:10.1007/s12652-020-02423-y. 
  92. ↑ Franch, F.. "(Wisdom of the Crowds)^2: 2010 UK election prediction with social media". Journal of Information Technology & Politics 10: 57–71. doi:10.1080/19331681.2012.705080. 
  93. ↑ „ACLU-MN Files Lawsuit Against Minnewaska Area Schools“. ACLU Minnesota (6-mart 2012-jıl). Qaraldı: 29-avgust 2022-jıl.
  94. ↑ „Kaplan Test Prep Survey: More College Admissions Officers Checking Applicants' Digital Trails, But Most Students Unconcerned“. Kaplan Test (31-oktyabr 2013-jıl). Qaraldı: 29-avgust 2022-jıl.
  95. ↑ LoMonte. „The First Amendment, Social Media and College Admissions“ (en-US). Inside Higher Ed (13-dekabr 2021-jıl).
  96. ↑ 96,0 96,1 96,2 „5 Court Cases Where Social Media Played a Part“. Blog Herald (24-avgust 2017-jıl). Qaraldı: 27-oktyabr 2018-jıl.
  97. ↑ Our future: a Lancet commission on adolescent health and wellbeing. June 2016. 
  98. ↑ Health literacy in a complex digital media landscape: Pediatric obesity patients' experiences with online weight, food, and health information. 
  99. ↑ 99,0 99,1 99,2 „media and eating disorders“. National Eating Disorder Association (5-oktyabr 2017-jıl). Qaraldı: 15-may 2021-jıl. Silteme kórsetiwdegi qátelik: Invalid <ref> tag; name "media and eating disorders" defined multiple times with different content
  100. ↑ „Eating Disorders and the Internet“. National Association of Anorexia Nervosa and Associated Disorders. 19-oktyabr 2010-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 7-sentyabr 2010-jıl.
  101. ↑ The impact of fake news on social media and its influence on health during the COVID-19 pandemic: a systematic review. 2023. 
  102. ↑ "How social media 'censorship' became a front line in the culture war". 2022-10-09. https://www.washingtonpost.com/technology/2022/10/09/social-media-content-moderation/. 
  103. ↑ Belief in a COVID-19 Conspiracy Theory as a Predictor of Mental Health and Well-Being of Health Care Workers in Ecuador: Cross-Sectional Survey Study. 
  104. ↑ Social media use as a predictor of handwashing during a pandemic: evidence from COVID-19 in Malaysia. 
  105. ↑ Meta-analyses of comparative efficacy of antidepressant medications on peripheral BDNF concentration in patients with depression. 
  106. ↑ Brown. „Is social media bad for you? The evidence and the unknowns“ (en). BBC. Qaraldı: 13-iyun 2018-jıl.
  107. ↑ 107,0 107,1 Levenson, Jessica. The association between social media use and sleep disturbance among young adults.  Silteme kórsetiwdegi qátelik: Invalid <ref> tag; name "Levenson 36–41" defined multiple times with different content
  108. ↑ Levenson, Jessica C.. The Association Between Social Media Use and Sleep Disturbance Among Young Adults. 
  109. ↑ Ritcher, Ruthann. "Among teens, sleep deprivation an epidemic" (in en). Stanford School of Medicine. https://med.stanford.edu/news/all-news/2015/10/among-teens-sleep-deprivation-an-epidemic.html. 
  110. ↑ Junco, Reynol. Too Much Face and Not Enough Books. 
  111. ↑ Seymour. Successes and setbacks of social media: impact on academic life. Wiley Blackwell, 2021 — 132 bet. ISBN 978-1-119-69523-3. 
  112. ↑ Bányai. Problematic Social Media Use: Results from a Large-Scale Nationally Representative Adolescent Sample. pp. e0169839. 
  113. ↑ Han (2018). Social Media Burnout: Definition, Measurement Instrument, and Why We Care. pp. 1–9. 
  114. ↑ 114,0 114,1 Przybylski, Andrew K.; Murayama, Kou; DeHaan, Cody R.; Gladwell, Valerie (2013). "Motivational, emotional, and behavioral correlates of fear of missing out". Computers in Human Behavior 29 (4): 1841–1848. doi:10.1016/j.chb.2013.02.014. 
  115. ↑ Fuller, Maren Y.; Allen, Timothy Craig (2016-09-01). "Let's Have a Tweetup: The Case for Using Twitter Professionally" (in en). Archives of Pathology & Laboratory Medicine 140 (9): 956–957. doi:10.5858/arpa.2016-0172-SA. ISSN 1543-2165. PMID 27195434. http://meridian.allenpress.com/aplm/article/140/9/956/196157/Lets-Have-a-Tweetup-The-Case-for-Using-Twitter. 
  116. ↑ Liu, Lisa; Woo, Benjamin K P (2021-01-19). "Twitter as a Mental Health Support System for Students and Professionals in the Medical Field" (in en). JMIR Medical Education 7 (1): e17598. doi:10.2196/17598. ISSN 2369-3762. PMID 33464210. 
  117. ↑ Cotten, Shelia R.; Schuster, Amy M. (2022-06-01). "Social media use and well-being among older adults". Current Opinion in Psychology 45: 101293. doi:10.1016/j.copsyc.2021.12.005. ISSN 2352-250X. PMID 35065352. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352250X21002451. 
  118. ↑ DuPraw. „Working on Common Cross-cultural Communication Challenges“. www.pbs.org (1997). Qaraldı: 29-avgust 2022-jıl.
  119. ↑ Fians, Guilherme. Esperanto Revolutionaries and Geeks, 2021. DOI:10.1007/978-3-030-84230-7. ISBN 978-3-030-84229-1. 
  120. ↑ Saxton. #AdvocatingForChange: The Strategic Use of Hashtags in Social Media Advocacy. pp. 154–169. 
  121. ↑ „How Using Social Media Affects Teenagers“ (en-us). Child Mind Institute. Qaraldı: 20-oktyabr 2022-jıl.
  122. ↑ Jones. „Facebook: Threats to Privacy“. MIT Computer Science & Artificial Intelligence Lab (2005). Qaraldı: 4-aprel 2018-jıl.
  123. ↑ Thompson. „What you really sign up for when you use social media“. CNBC (20-may 2015-jıl). Qaraldı: 3-sentyabr 2023-jıl.
  124. ↑ McCullagh. „Instagram says it now has the right to sell your photos“. CNET (17-dekabr 2012-jıl). Qaraldı: 3-sentyabr 2023-jıl.
  125. ↑ Rodriguez. „Instagram may have ads, let companies use your photos for the ads“. Los Angeles Times (17-dekabr 2012-jıl). Qaraldı: 3-sentyabr 2023-jıl.
  126. ↑ McCullagh. „Instagram apologizes to users: We won't sell your photos“. CNET. Qaraldı: 3-sentyabr 2023-jıl.
  127. ↑ Sottek. „Instagram says 'it's not our intention to sell your photos'“. The Verge (18-dekabr 2012-jıl). Qaraldı: 3-sentyabr 2023-jıl.

Qosımsha oqıw

  • Aral, Sinan. The Hype Machine: How Social Media Disrupts Our Elections, Our Economy, and Our Health—and How We Must Adapt. Currency, 2020. ISBN 978-0-525-57451-4. 
  • Fuchs, Christian. Social Media: A Critical Introduction. Sage, 2014. ISBN 978-1-4462-5731-9. 
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Sociallıq_media&oldid=92546» saytınan alınǵan