Adolf Hitler

Adolf Hitler yamasa Gitler (aytılıwı: Adolf Xitler) (20-Aprel 1889 - 30-Aprel 1945) Ekinshi Dúnya Júzlik Urısta Germaniya basshisi bolǵan. Gitler sonday-aq NSDAPtiń (kóbinese Nazist Partiyasi dep ataladi) basshisi boldi. Bul partiya demokratiya joli menen saylanǵan. Ol 1933-jili Germaniya Kantsleri boldi. Bul Germaniya Konstitutsiyasina qarsi emes edi. Ol 1934 diktatorǵa (toliq basqariwshi) aylandi. Ol ózin Germaniya Imperiasiniń Fuhreri (basshi, jetekshi) dep atadi. Ol 1945-jilǵa shekem Germaniyani basqardi.

Natsistler úshinshi Reich (Reix dep oqiladi) dep atalǵan diktatorliqti payda etti. 1933-jili olar barliq basqa partiyalardi japti. Olar óz dushpanlarin óltirdi yamasa kontsentratiya lagerlerine jiberdi. Gitler hám oniń adamlari kishi milletler hám basqa etnik, diniy, hám siyasiy birlespelerdi quwdaladi. Holocaust (Holokost dep oqiladi) dep atalǵan waqiyada, Natsistler alti million Evreyler, tsiganlar, gomoseksualistler hám basqa da toparlardi óltirdi. Germaniya Polshaǵa basip kirgenligi sebepli dúnyada Ekinshi Dúnya Júzlik Uris baslandi. Bul urista Evropaniń kóplep jerleri wayran boldi, 50 millionnan aslam adam nabit boldi. Usi Uris dawaminda Gitler nemis quralli kúshleriniń Bas Komandiri boldi hám barliq áhmiyetli sheshimlerdi qabil etti. Bul Fuhrerprinziptiń bólegi edi.