Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzıkalı-akademiyalıq teatrı
.jpg)
Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzıkalı-akademiyalıq teatrı — Qaraqalpaqstannıń eski teatrlarınan. 1926-jıl "Tań nurı" truppasi tiykarında shólkemlestirilgen. Shólkemlestiriwshileri Zarip Qasimov, ábdiraman ótepov, Qasım áwezov hám Asan Begimov. Birinshi kórkem basshısı — Zarip Qasimov. A.ótepov, J.Aymurzaev, G.Ubaydullayev, M.Matjonov, B.Seytov, J.Seytova, T.Seytmamutovlar teatrdıń dáslepki dóretiwshileri bolıp tabıladı. Teatr "Tilek jolında" (Qasım áwezov) spektaklı menen ashılǵan. Teatr iskerligin "Odekolon", "Áneqalas", "Teńin tapqan qız", "Seytmurat jalqaw", "Kóz boyamashı wákil", "Bul kim" sıyaqlı spektakller menen baslanadı. 1930-jıl "Qaraqalpaq mámleketlik teatrı" mártebesi beriledi. 1934-jıl Moskva mámleketlik teatr kórkem-óneri institutı qasında Qaraqalpaq studiyası ashıladı. 1939-jıl teatrǵa sol instituttı tamamlap kelgen 27 aktyor hám rejissiorlar kelip qosıladı. Bulardıń arasında Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalıq artistleri Joldas Sharıpov, Tóresh Allanazarov, Xalmurat Saparov, Joldas Mamutov, Sabırbay ótepbergenov, Mádreyim Mátjanov, Yaqut Allamuratovalar bar edi. Teatr turmısında jańa dáwir baslanadı. 1939-jıl teatrǵa K.S.Stanislavskiy atı beriledi hám teatr "Stanislavskiy atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik muzıkalı drama hám komediya teatrı" dep júritile baslaydı. "Vassa Jeleznova" (M.Gorkiy), "Maysaranıń isi" (Hamza), "Kámbaǵallıq ayıp emes" (A.Ostrovskiy), "Skapenniń focusları" (Molyer), "Alpamıs" (N.Dawqaraev), "Orıs adamları" (K.Simonov) hám basqa da spektakller milliy rejissura hám aktyorlıq kórkem-óneri óz shıńına jetti. 1941—45-jılları teatr jámááti óz repertuarın milliy hám tuwısqan xalıqlar dramaturgiyasi úlgileri menen bayıttı. "Leytenant Elmuratov" (J.Aymurzaev), "Jábirleniwshi Umarov" (S.Abdulla, Chustiy), "áptápxan" (K.Jıldırım), "Tayır hám Sholpan" (S.Abdulla; T.Jalilov muzıkası), "Bes somlıq kelin" (Urdubodu) sıyaqlı muzıkalı drama hám publitsistikalıq baǵdardaǵı saxna dóretpeleri usılar qatarına kiredi. 1950-jılı teatr Tashkent teatr hám súwretshilik kórkem-óneri institutın tamamlap kelgen jas qánigeler menen toldı. Rejissiorlıq bólimin tamamlap kelgen T.Allanazarov birinshi qaraqalpaq professional rejissiorı boldı. Urıstan keyingi jıllarda teatrda A.Shamuratova, ámet Shamuratov, B.Kamenev, A.Hashimov, G.Sherazieva, T.Rahmanova, R.Seytov, S.Xojaniyazov, G.Doshumov, Z.Zaripov. S.ótepbergenov, T.Jolimbetova, S.Yusupova, S.Qarabaeva, Ya.Allamuratova, X.Saparov, S.Allamuratova, S.áwezova, O.Dáwletova, O.úmitqulov hám basqalar iskerlik kórsetken. Teatrdıń keyingi repertuarı tema hám janr tárepinen bayıdı. Zamanagóy, tariyxıy temalarda, milliy dramaturgiya, ózbek hám qazaq dramaturgiyası úlgileri hám de Batıs Evropa dramaturgiyasınıń eski dóretpeleri saqnalastırıldı: "Aygúl hám Abat" (J.Aymurzaev), "Súymegenge súykenbe" (S.Xojaniyazov), "Altın kól" (Uyqas ; M.Leviyev muzıkası), "Shohi qol óneri dóretpeleri" (A.Qahhor), "ǵarip ashıq" (A.Begimov, T.Allanazarov), "Tartyuf" (J.Molyer), "Urlıq baxıt" (I.Franko), "Júrek sırları" (B.Rahmanov), "Kóz Kórpesh Bayan sulu" (G.Musrepov) hám basqa "Berdaq", "Qádirdan doktor", " Sheberxannıń shırmawıǵı" (J.Aymurzaev), "Talwas", " Ziyada". " Baxıt" (S.Xojaniyazov), "Tasbalta ashıq" (ǵ.Ǵulom), "Dayılı-jiyenliler" (R.Babajon), "Gúman" (Uyqas), "Prokuror" (Yo.Shukurov) sıyaqlılar 50—60-jıllardıń eń jaqsı spektaklleri boldı.
60-jıllardıń aqırlarına kelip, teatrda áwladlar almasıwı nátiyjesinde turaqlılıq dáwiri baslandı. 70-jıllar jaslar esabına teatr taǵı óz poziciyasin tiklep aldı. Teatrg'a kelgen Quwatbay A'bdreymov, Na'jimatdin Ańsatbaev, Dosbergen Ranov, Rayxan Saparova, Jalg'as Sultanbaev, Bayram Ma'tjanov hám basqalar qaraqalpaq teatr kórkem-ónerin jańa ideyalar hám sheshimler, obraz hám temalar menen bayıttı. "Otello" (U.Shekspir), "Tartyuf" (J.Molyer), "Eki bayg'a bir malay" (K.Goldoni), "Ana jer, ana" (Sh.Aytmatov), " Revizor" (N. Gogol), "Ay tutılǵan tu'nde" (M.Saqıy), "On úshinshi baslıq" (A.Abdullin), "Tabıttan dawıs" (A.Qahhor), "Arzasına kóre" (ó.Umarbekov), " Andermushlik Atmandar" (T.Minullin), "Xonuma" (Sagareli) sıyaqlı spektakllar qoyıldı. 1987-jıl teatr jámááti I.Yusupov librettosına N.Muhammeddinov muzıkası menen birinshi qaraqalpaq operasi ("Ájiniyaz") saqnalastırdı. 1991-jıl teatrǵa Berdaq atı berildi. Keyinirek, "Maysaranın' isi", "Aleko" operalari, 1996-jıl birinshi qaraqalpaq baleti ("Ayjamal") saqnaǵa qoyıldı.